Westerse interventie is olie op het vuur

Hebben de westerse aanvallen op IS wel effect? Is het geen tijd voor een andere westerse koers in Irak? Zijn de dagen van Assad niet geteld? Naast het zeer recente succesje van de Koerden via herovering op de IS van een stadje tegen de oostgrens van Turkije en het berichtje over de dood van de Tariq Aziz – ooit trouwe vazal van Saddam Hoessein – zijn dit drie opvallende vragen in het recente medianieuws.

Aziz behoort tot de Iraakse christenen die onder Hoessein prima overleefden, zoals tot voor kort de Syrische christenen – plus alevieten –  onder Assad. De laatsten heb ik jaren terug op een van m’n reizen in het Midden Oosten in Damascus gewaarschuwd enige afstand te nemen van de machthebber. Ik heb ook gezegd dat ze, vanuit democratische overwegingen, vrienden moeten proberen te worden met de in naam van ‘beheersing’ onderdrukte soennitische meerderheid, zoals ook in de buurlanden en Turkije.

Het Westen Wie ook steeds op de macht in het Midden Oosten spelen zijn wij, het Westen dus. Moebarak, Bourguiba, Kaddafi en Assad zijn slechts enkele namen van door ons diplomatiek, militair en/of financieel gesteunde machthebbers. De gewelddadige IS-soennieten zijn dat in hun rancuneuze opstand tegen hun eigen machthebbers niet vergeten. Ze zijn ook niet vergeten dat het ‘tweetal Busch junior en Blair’ zo nodig onder valse voorwendselen Irak ‘tot democratie moesten bombarderen’. Een bloedige interventie die al meteen Al-Qaida het land deed binnensluipen.

Erger was dat daardoor het machtsevenwicht in Irak tussen soennieten en sjiieten te gronde ging en de basis werd gelegd voor de exclusieve IS-staat en daarmee voor de impasse van nu. De VS en Engeland lijken naast de door het Westen lang gesteunde Arabische heersers zoals o.a. Assad, daar dus verantwoordelijk voor, zeker indirect.

Helaas is Nederland onderdeel van de anti-IS-coalitie van nu, die volgens de bekende Amerikaanse columnist David Brooks (N.Y.T.) in wezen een ‘absurde alliantie is met door Iran gesteunde sjiitische milities’.

Scheiding soennieten, sjiieten en Koerden? Brooks bepleit als oplossing voor de sektarische oorlog van nu in het Midden Oosten een verregaande decentralisatie in Irak tussen Koerden, sjiieten en soennieten, of zelfs een scheiding tussen hen. Op zich geen gekke gedachte – de Koerden hadden in Irak, dat ooit door de Britten wat kunstmatig in het leven is geroepen, al lang een eigen staat moeten hebben. Maar zolang de IS-geest nog in de fles is en er nog geen formule is gevonden hun greep op de soennieten te verbreken, lijkt dit zeker in Syrië nog even een utopie. Voor het Westen, vooral de VS en Engeland, is er nu de uitdaging zich strategisch en moreel achter de oren te krabben hoe hun ‘Dikke ik’ op wereldniveau – Rutte kwam onlangs met dit beeld op binnenlands niveau –  behoorlijk dunner te maken.

Begrijpelijk als Ton de Kok inzake de conflictgebieden pleit voor ‘een hek er omheen’ en dit ‘vanuit weloverwogen eigenbelang’ (Volkskrant 13-6). Maar de grote uitdaging is veeleer hoe onze geopolitieke ‘belangen’ in te tomen. Polemologen waarschuwen al geruime tijd in deze. Dat Kunduz waar de onze politie te midden van een burgeroorlog zo nodig ‘partijkiezend’ heen moest, recent weer bijna geheel in de macht is van de Taliban, heeft dan ook iets onthullends. Geweld heeft immers haar eigen onvoorziene dynamiek, zeker als zonder mandaat van de internationale rechtsorde hieraan extra geweld vanuit het machtige Westen wordt toegevoegd. Westerse militaire interventie blijkt hoe dan ook steeds weer olie op het vuur. Het voedt de haat en werkt averechts, zoals nog vrij recent ook in Libië is aangetoond. Of het is zelfs een continue ramp, zoals nu in Irak.