Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Weg met het dualisme van lichaam en geest

  •  
28-04-2015
  •  
leestijd 2 minuten
  •  
2644 keer bekeken
  •  
wetenschappelijk_onkruid
Terwijl het Westen een scheiding maakt tussen lichaam en geest, materie en bewustzijn, mens en natuur, en gebaseerd is op argumenteren, analyseren en de ratio, prefereert het oosterse denken de onmiddellijke ervaring en de intuïtie
Jaarlijks stelt John Brockman, oprichter van het vermaarde discussieplatform Edge.org, één vraag aan een selectie van de meest interessante wetenschappers, auteurs en kunstenaars ter wereld. Dit keer vroeg hij: ‘Welk wetenschappelijk idee is rijp voor de prullenmand?’ De 175 antwoorden werden gebundeld in Wetenschappelijk onkruid en op Joop lees je er de komende weken alvast een aantal van.
Net als Descartes in zijn tijd, die de geest en de materie tot twee verschillende substanties verklaarde, maar ook bleef zoeken naar het ontmoetingscentrum (de pijnappelklier in zijn geval), zoeken wij naarstig naar de samenhang tussen lichaam en geest. Hoe wij ons geestelijk voelen, bepaalt ook ons lichamelijk welzijn en onze lichamelijke conditie bepaalt ons mentale welzijn, dat ontkent niemand meer. Samengestelde woorden als ‘psychosomatisch’ (psychische klachten die zich lichamelijk manifesteren) herinneren ons aan deze zoektocht, en aan de dualistische erfenis.
Inmiddels zijn er vele wetenschapsfilosofische kritieken op het dualisme geformuleerd. De kritische filosofie kwam met het deconstructivisme en het postmodernisme (het denken in veelheid en het perspectivisme). Andere wetenschapsfilosofen antwoordden met de radicale keuze voor de materie in het fysicalisme: er is niets buiten de fysieke natuurwetenschappelijke wereld.
En inderdaad, wie de thermometer diep in de billen van de westerse tijdgeest steekt, kan vaststellen dat het holistische denken aan populariteit wint op allerlei terreinen in de samenleving, in de politiek (meer dierenbewustzijn), in de natuurwetenschap (kwantumtheorie) en in het alledaagse leven (mindfulness, yoga en flow). De pogingen om rationaliteit een toontje lager te laten zingen zijn dan ook meer dan een lifestyle, stelt Campbell.
Maar de term non-dualisme doet hetzelfde als de term psychosomatisch: hij introduceert paradoxaal precies de oppositie die hij bekritiseert en introduceert een hiërarchie waarbij non-dualiteit boven dualiteit wordt geplaatst. En daarom zoeken we verder, ook naar vocabulaire. Is ‘gradualisme’, het denken in gradaties, om zo af te geraken van het dialectische denken, niet beter?
 Dit stuk is afkomstig uit de bundel Wetenschappelijk onkruid.

Meer over:

opinie, leven
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.