We hebben geen rust nodig, maar durf

“Alle hens aan dek”, piepte de premier. De redactie van Pauw maakte een handzame collage van bolleboffen, die allemaal “schouder aan schouder” zeiden, letterlijk. Dat hadden ze op hun vergadering over de asielzoekerscrisis met elkaar afgesproken.

Het is al vaker geconstateerd: als Nederlandse politici het over vluchtelingen hebben, gebruiken zij graag angstzaaitaal over water: tsunami, overstroming. Nu kwam daar ongunstig weder bij: alle hens moeten immers aan dek als het stormt.

In werkelijkheid is er van een tsunami geen sprake en evenmin moet men zich staande houden in een orkaan. Wel loopt politiek en bestuur het water over de schoenen maar dat is geheel en al van hun eigen makelij.

Een jaar of tien geleden nog beschikte Nederland over de infrastructuur die de huidige stijging in het aantal vluchtelingen gemakkelijk aan kon: er waren genoeg opvangcentra, groot en klein. De COA beschikte over een uitgebreide en ervaren staf. Ook kende het land een goed netwerk van bedreven leraren Nederlands als tweede taal voor nieuwkomers met een verblijfsvergunning. 

De afgelopen jaren is dat allemaal wegbezuinigd. Bijna de helft van de asielzoekerscentra ging dicht omdat ze zogenaamd overbodig waren. Veertig procent van het personeel werd de straat op geschopt. De geniale Rita Verdonk, zette de bijl in het netwerk van opleidingen Nederlands voor nieuwkomers. Dat kon de markt allemaal veel beter. Gedurende het kabinet Rutte 1 zag gedoger Geert Wilders dit alles met een glimlach aan. Hiertoe waren hij en zijn partij op aarde. 

En nu zitten we met de gebakken peren. Het lijkt allemaal te goed op wat de politiek tijdens de kabinetten Balkenende en Rutte op veel meer terreinen heeft aangericht: de chaos in de persoonsgebonden budgetten, de misstanden in de zorg voor ouderen, de militairen die “pang pang” roepen tijdens oefeningen, de ontmoediging van de sociale woningbouw, de misstanden rond de instortende bejaardenzorg, de mislukkende Nationale Politie, het gesol met werklozen wier leven op allerlei manieren door elkaar wordt geschud zonder dat gebeurt waar al dat kostbare gedoe voor bedoeld heet: toeleiding naar betaald werk, het falende openbaar vervoer, de uit de hand gelopen controlezucht van baasjes, bazen en bovenbazen die de professionals verhindert hun werk te doen. 

Er is een wanprestatiemaatschappij gecreëerd en dat komt nu óók op het gebied van de vluchtelingen tot uiting. De bezuinigingen hebben er toe geleid dat de overheid het allemaal niet meer aan kan. Zo simpel ligt dat. 

In alle aan stormtij en dijkdoorbraken gerelateerd taalgebruik ontbrak één woord “deltaplan”. Dat betekent: durven investeren om een groot probleem bij de wortel en structureel aan te pakken. De huidige vluchtelingenproblematiek heeft bijvoorbeeld laten zien, hoe ernstig en acuut de woningnood in ons land is. Plotseling blijkt het ombouwen van kantoren wel haalbaar. Ineens is de snelle bouw van noodwoningen een serieuze optie. Als we dan toch bezig zijn, laten we dit dan zo  groot aanpakken, dat de daklozen ook uit de brand zijn en de wachtlijsten voor i e d e r e e n drastisch teruglopen. We hebben bovendien grote aantallen huurwoningen nodig omdat de nieuwe door iedereen zo bezongen arbeidsmarkt flexibiliteit vereist en de bereidheid van mensen om snel en vaak te verhuizen. Daarvoor is een mentaliteit nodig die bij the powers that be in Nederland ontbreekt. Een “Wir schaffen das” komt niet over hun lippen, Het zijn slapjanussen vergeleken met de vastberaden bouwers die in de jaren vijftig wél een deltaplan formuleerden toen de nood aan de man kwam, die wel op grote schaal obligaties plaatsten juist voor de kleine investeerder om de sociale woningbouw te helpen financieren, die vanuit het stadhuis wél schoolzwemmen verplicht stelden omdat kinderen in Nederland de kans lopen te water te raken, die…….

Was vroeger dan alles beter? Nee, maar als elke bescheten boekhouder de gouden eeuw in herinnering roept om het volk tot meer opoffering aan te sporen, dan mag ik het ook.  Het moet afgelopen zijn met dat algemene gejammer van “Wij kunnen dit niet aan”, “Het zijn er teveel” en “Ze willen onze cultuur niet”.  “Overlast”. Dit is een krachtig land met een hechte maatschappij die voor veel hetere vuren heeft gestaan. Wij zijn de eenentwintigste eeuw slecht begonnen met veel aderlatingen in plaats van effectieve remedies. Nu is het moment om van die dwaalweg terug te komen. De huidige machthebbers komen niet veel verder dan gelul over bezorgde burgers en hoe goed ze die begrijpen. Dat is te weinig.  Zij zijn als koning Belsjassar bij wie God op de muur liet schrijven: “Gij zijt in de weegschaal gewogen en te licht bevonden. Uw koninkrijk is gebroken”. 

Er moet gebouwd worden aan alle kanten. Op vele fronten. We gebruiken deze door onachtzaamheid en verkeerd beknibbelen veroorzaakten vluchtelingencrisis om de verwaarlozing van dit land op grote schaal aan te pakken. 

We moeten rustig blijven, maant ons de premier. Rust? Durf hebben we nodig. 

Beluister dit opiniestuk hier 

Volg Han ook op Twitter

Het nieuwste boek van Han is De Mooiste Jaren van Nederland (1950-2000)