Waarom blijft politiek tijdens de formatie op zijn reet zitten?

Van Rutte en Buma kun je het verwachten: zij weten niet beter. Maar Alexander Pechtold en zeker Jesse Klaver zouden toch moeten begrijpen dat de Haagse politici druk bezig zijn om het fundament onder hun geloofwaardigheid verder te ondergraven. Met ijver en met succes. Terwijl de onderhandelaars van de formatie proberen zo veel mogelijk aan de media te ontkomen, is in het parlement de politieke besluitvorming zo ongeveer tot stilstand gekomen. Bijna alles wordt controversieel verklaard, ook als het gaat om zaken waar burgers iedere dag door worden geraakt.

Woensdagavond liet Xander van der Wulp bij Pauw zien hoe de frase ‘het ligt op de formatietafel’ bij kamerleden van de onderhandelende partijen in de mond bestorven ligt. Hij voegde eraan toe dat binnenkort de meivakantie begint. Heel het raderwerk staat stil als Edith Schippers het wil. Hij leek dat allemaal heel normaal te vinden.

Het is helemaal niet normaal. Het is ergerlijk. Het is nergens voor nodig. Het moet ophouden. Of nog meer mensen zullen zich voorgoed afkeren van de politiek.

Natuurlijk: een demissionaire regering hoort op de winkel te passen en geen nieuw beleid te initiëren. Maar dat hoeft helemaal niet in te houden dat iedereen in Den Haag maar op zijn reet moet gaan zitten tot er eindelijk een regeerakkoord uit de bus is gekomen. Het hoort te betekenen dat ministers en staatssecretarissen zich afwachtend opstellen en zich richten naar de stemmingen in de Tweede Kamer. Daar gaan de debatten gewoon door. Wij zien gedachtenwisseling tussen de fracties onderling terwijl de demissionaire ministers toezien hoe het afloopt. Daarna richten zij zich naar de wensen van de kamermeerderheid.

Het is wellicht handig als de partijleiders  – bijkans opgesloten als kardinalen die een nieuwe paus moeten kiezen – zich onthouden van een actieve rol in het parlement. Dat hoeft ook niet. Het is helemaal geen gek idee om tijdens de formatie een tijd lang het voortouw te geven aan fractiespecialisten. Waar een optreden van de partijleiders gewenst is, treden in de Tweede Kamer hun vervangers aan. Die zijn daar mans genoeg voor.

De onderhandelaars worden op deze manier natuurlijk de hele tijd geconfronteerd met nieuwe politieke feiten. Dat is dan mooi. Dan hoeven ze het daar niet meer over te hebben. Waarom is het erg als het gras voor je voeten wordt weggemaaid? Dan hoef je het zelf niet meer te doen. Misschien spoort het ze zelfs aan tot efficiënt onderhandelen: ze kunnen alleen maar schitteren als partijleider of nieuwbakken bewindsman, als het formatieproces is voltooid.

De internationale situatie verslechtert zienderogen. De ouderenzorg vergt een onmiddellijke aanpak. Onderwijskrachten verzuipen in zinloze bureaucratie. Goed bedoelde maar slecht functionerende wetgeving zorgt ervoor dat mensen op grote schaal niet aan een vaste baan komen en ZZP-ers in de grootste problemen raken. Er gebeurt niets want een broedende kip moet je niet storen, of zo.

Deze toestand is uitsluitend het gevolg van ingesleten gewoontes die iedereen in Den Haag maar voor wet van Meden en Perzen aanneemt, ongeacht de gevolgen.

Laat niemand van D66, GroenLinks, VVD of CDA nog aankomen met de opmerking dat zij iets nú spuugzat zijn of dat anderen onmiddellijk hun verantwoordelijkheid moeten nemen. Dat geldt net zo goed voor partijen die zich bij een eventuele volgende ronde in de formatie net zo kritiekloos in deze circusvoorstelling laten programmeren. Weet U wie het langzaamaan zat is? Het hooggeëerd publiek.