Verslaafde artsen, een taboeonderwerp

En ineens duikt het dan weer in nieuwsberichten op , de verslaafde arts. Hoeveel het er precies zijn weet niemand, maar vrij zeker zijn het er meer dan we denken. Het heeft te maken met de risicofactoren voor verslaving, die bovengemiddeld aanwezig zijn in de beroepsgroep: zwaar, emotioneel belastend werk, veel stress en onregelmatige werktijden bijvoorbeeld. Maar ook met de beschikbaarheid van middelen, en de kennis daarover: bij loodgieters lekt thuis de kraan best vaak, dokters gebruiken hun werkkoffer soms als snoeptrommel. Een anesthesist die niet kan slapen weet wel hoe je dat aanpakt, op het moment dat je er zelf tegenaan loopt.

Verslaving aan medicatie is met alcoholproblematiek de ernstigste beroepsziekte van dokters, durf ik te beweren. Het wetenschappelijk bewijs daarvoor ontbreekt, maar welke dokter geeft spontaan toe dat hij/zij teveel drinkt en/of slaaptabletten gebruikt?

In het verlengde daarvan speelt nog een heel ander probleem: de dokter die zich aanmeldt voor behandeling neemt daarmee een serieus risico. Want op het moment dat publiek wordt dat ze kampen met een verslaving dreigen er allerhande maatregelen vanuit ziekenhuisdirecties, collega-artsen en ook de Inspectie voor de Volksgezondheid. Heel begrijpelijk en terecht, op het moment dat patiënten dreigen de dupe te worden van een verslaafde arts. Maar levensgevaarlijk voor de dokter in kwestie, op het moment dat bereidheid zich te laten helpen gepaard gaat met verlies van werk.

Een dokter die van zijn werk wordt beroofd heeft net als ieder ander mens enkel meer reden om te vluchten in drank of drugs. Ik heb meegemaakt dat een collega zelfmoord pleegde na verlies van zijn werk, en ik denk dat ik niet de enige psychiater ben die in de verslavingszorg werkt.

Er dringt zich hier een vergelijking op met de piloten, ook al zo’n beroepsgroep onder hoge druk. Ook hier moeten problemen van de piloot de veiligheid van vliegtuigpassagiers niet bedreigen. Maar tegelijkertijd zie je dat professionele hulp vragen door veel piloten als te riskant wordt beoordeeld. Omdat ze bang zijn dat hun werkgever iets hoort, en er zal worden gedacht dat ze lijken op die piloot van German Wings, die een gruwelijke ramp veroorzaakt vanuit een zeer ernstige (en zeldzame) psychiatrische aandoening.

Omdat de werkdruk onder hoogopgeleide professionals enkel toeneemt, zullen de problemen de komende jaren niet minder worden. De noodzaak om de mensen die in de problemen zijn geraakt goed te behandelen neemt daarmee ook toe. Dat kan slechts als behandelingen in een veilige en anonieme context kunnen geschieden, en de dreiging van sancties tot een minimum beperkt blijft. Meer en beter overleg tussen de behandelaar van een arts of piloot en de werkgever van zo’n professional is dan een belangrijke eerste stap. Ook een verslaafde arts verdient de best mogelijke behandeling.