Vergeet de Irakezen niet

Vrijdag 16 december demonstreerde er een groepje Iraakse vluchtelingen voor het hoofdgebouw van de IND (Immigratie- en Naturalisatiedienst) in Den Haag. Veel van hen en hun familie en kennissen van Iraakse afkomst, hebben deze week een negatieve uitslag ontvangen van hun asielprocedure. Het is broodnodig dat hun geluid gehoord wordt.

De Iraakse diaspora kent een lange geschiedenis. De Golfoorlogen en de invasie van Irak in 2003 leidde in het verleden al tot de komst van vele vluchtelingen naar Europa. Er waren wat ‘rustige’ jaren, maar door de opkomst van onder andere IS zijn er op dit moment een kleine 3000 Iraakse asielzoekers in de Nederlandse opvangcentra. Dit is een stuk minder dan bijvoorbeeld Syriërs. Daardoor worden ze vaak over het hoofd gezien.

Deze asielzoekers hebben momenteel een kleine kans om daadwerkelijk een verblijfsvergunning te ontvangen. Irak is, volgens normen van de EU, op wat brandhaarden na ‘veilig’. Kom je oorspronkelijk niet uit één van deze brandhaarden (zoals Mosul, of enkele delen van Bagdad) en kun je niet overtuigend aantonen dat je gevaar loopt omdat je bijvoorbeeld tot de LHBTQ+ groep behoord of bekeerd ben tot een ander (of geen) geloof, dan is de kans op een verblijfsvergunning vrijwel nihil.

In tegenstelling tot wat sommige Europese landen beweren ( zoals Finland ), is Irak niet altijd veilig om naar terug te keren, ook als je niet tot de algemeen kwetsbare groepen behoord. Alleen al in de maand november 2016 zijn er meer dan 1600 burgers geregistreerd die door geweld om het leven zijn gekomen, en dat is zeker geen piekmaand vergeleken met de afgelopen jaren. Bovendien zijn hierbij dienstplichtigen, beroepsmilitairen en leden van professionele milities zoals Hashd Al-Sha’abi, niet meegerekend. Hoe kan Irak dan als veilig bestempeld worden?

Het algemene beeld van Iraakse vluchtelingen in Nederland lijkt er een te zijn van jonge jongens die vooral naar Nederland komen voor een betere economische positie. Dit beeld wordt bevestigd in de reguliere media. Natuurlijk zullen er wel gevallen tussen zitten, maar de meeste mensen die ik sprak in AZC’s zijn wel degelijk op de vlucht voor geweld, gevaar, dienstplicht of belemmering in levenswijze. Bovendien lijken de media momenteel alleen maar te spreken over het geweld en gevaar in bijvoorbeeld Syrië (Aleppo), maar bijna nooit over Irak. Daar wordt vaak alleen gesproken over militaire acties.

Het lange wachten op een verblijfsvergunning, of een afwijzing, is ook een zeer kwalijke zaak. Waar Syriërs over het algemeen hun asielprocedure snel kunnen doorlopen, gaat dat van een Irakees een stuk langzamer en moet hij of zij na binnenkomst in Nederland soms meer dan anderhalf jaar wachten. Het wachten in AZC’s en de langdurige onzekerheid maakt mentaal veel kapot. Bovendien worden uitgeprocedeerde families (ook vrouwen) zonder pardon met spullen en al op straat gezet, waarna vaak alleen reguliere daklozenopvang nog mogelijk is. Voor hen is teruggaan echter geen optie, anders zouden ze in eerste instantie niet naar Nederland gekomen zijn. Nu moeten ze dan op straat of in de opvang slapen.

Het beeld van Irak, en Iraakse asielzoekers, moet veranderen. Ze moeten als serieus bedreigde groep behandeld worden door Nederlandse inwoners, de reguliere media en vooral de IND. Irak is niet veilig en zal het waarschijnlijk ook niet snel worden. Asielzoekers komen niet zomaar naar Nederland, en dit wordt bewezen doordat er nu een grote groep uitgeprocedeerden op straat staat. Aan Nederland de opdracht om de gevaarlijke situatie in hun thuisland te erkennen, er naar te handelen en het juiste te doen.