Trump hoeft ons niet uit het veld te slaan

En zo zaten we woensdagochtend met een kater. Trump wordt de nieuwe Amerikaanse president. Een man, gesteund door de Ku Klux Klan, een pathologische leugenaar die racistische en seksistische uitspraken doet. Een miljardair die de belastingen voor de allerrijksten wil verlagen, die zich weinig aan zal trekken van internationale afspraken, die de klimaatverandering ontkent… de lijst is te lang. En dan heeft Trump ook nog eens een meerderheid in de Senaat en het Huis van Afgevaardigden.

Voor de meeste Nederlanders is de verkiezing van Trump een domper. Maar het is zoals het is, en we zullen er de komende vier jaar mee moeten zien te leven. Het komt er op aan ons verlies te nemen en de handen uit de mouwen te steken om een vergelijkbare situatie in Nederland te voorkomen. Hoe kunnen we leven met Trump?

Op de eerste plaats moeten we goed beseffen dat we niet weten hoe de toekomst eruit zal zien. Niemand kan met zekerheid zeggen waar Trumps presidentschap toe zal leiden. De Amerikaanse politiek is onvoorspelbaar. Wel vaker werd onze hoop de grond in geboord: vijftig jaar geleden werden achtereenvolgens de charismatische John. F. Kennedy, Martin Luther King en Robert Kennedy vermoord. En toch ging de wereld niet ten onder. In 1980 versloeg Hollywood-acteur Ronald Reagan de zachtmoedige Jimmy Carter. Onder Reagans regime verdween de Koude Oorlog. De geschiedenis kan dramatische wendingen nemen, ze kan ook voor hartverwarmende verrassingen zorgen.

Bovendien moeten we ons realiseren dat politiek niet alles is. Ondanks alle politieke stormen en machtswisselingen werd de wereld, inclusief Nederland en de Verenigde Staten, de afgelopen decennia een veel betere plek. Zowel in Nederland als in de VS worden we ouder, slimmer en gezonder. Veel meer jongeren zitten op ‘college’ of de universiteit. Al jarenlang nemen misdaad en geweld sterk af. In beide landen hebben we inmiddels homohuwelijken, lange vakanties en een enorm aanbod aan films en muziek. Wie zou nog terug willen naar de rustige jaren ’60 met haar werkweek van zes dagen en ontstellend hoge aantallen verkeersdoden? Naar een tijd waarin vrouwen moesten stoppen met werken zodra ze kinderen kregen en waarin we gemiddeld vijftien jaar eerder doodgingen dan vandaag? We lijken opgenomen in een brede en machtige stroom van vooruitgang. Politici kunnen de geschiedenis afremmen en stimuleren, maar het is goed om te weten dat zij voor een belangrijk deel buiten hun macht ligt.

Het is goed om weer eens te beseffen dat westerse politieke systemen geen gesloten kasten zijn. Zelfs buitenstaanders die breken met alle wetten en mores van campagnevoeren, maken kans om hoge ambten te bekleden. Anders dan Trump had Clinton niet alleen veel meer te besteden, ze had ook de absolute meerderheid van politici, media, ondernemers, artiesten en filmsterren achter zich, plus een heel apparaat aan adviseurs en campagnestrategen. Daarentegen miste Trump zelfs de steun van zijn eigen Republikeinse partij. Toch is Trump nu doorgebroken. In 1938 lukte het Adolf Hitler eveneens. Maar dat gold ook voor Nelson Mandela, Vaclav Havel en Barack Obama. Vandaag is het Trump, over vier jaar is het misschien Michelle Obama. Op 15 maart gaan ook wij naar de stembus. Het ligt aan ons of we partijen kiezen die er willen zijn voor alle Nederlanders, of partijen die groepen Nederlanders tegen elkaar op willen zetten.

Wat blijft, is dat de overwinning van een kwade clown als Trump geen goed nieuws is. De komende tijd zal de rol van de Amerikaanse én de Nederlandse media, van het onderwijs en van de gevestigde politiek scherp tegen het licht worden gehouden. Moeten ook Nederlandse politieke partijen niet veel meer inzetten op het verkleinen van de ongelijkheid en het betrekken van mensen uit de hele samenleving? Moeten we niet veel meer investeren in scholen die kinderen vormen in plaats hen te onderwijzen? Moeten de media niet wat minder berichten over die ene rotte appel en wat meer over de volle mand? Zou Trumps uitverkiezing niet juist kunnen leiden tot een nieuwe sociale en democratische tegenbeweging? De schok is nu zo groot dat we deze kans met twee handen aan moeten grijpen.