Tijd voor Bewustwording: lespakket ‘Sinterklaas & Zwarte Piet’

In 2011 was 75% van het volk in de veronderstelling dat het sinterklaasfeest een onomstreden kinderfeest was. Deze mensen kenden de ervaringen van zwarte Nederlanders niet en als zij die ervaringen al kenden was het voor hen niet ernstig genoeg om er aandacht aan te schenken. Immers kon men nog altijd het feest vieren zonder last van ‘ons’ te hebben. Leden van Stichting Nederland Wordt Beter waren van mening dat hier verandering in moest komen.

Na gesprekken met een groep gelijkgestemden zijn wij de dialoog aangegaan met de Nederlandse burger. Wij gingen de straat op en spraken met honderden burgers van heinde en ver. Men was binnen 10 minuten om en was het met ons eens: ‘Zwarte Piet is een karikatuur van zwarte mensen.’ Dit was in de zomer van 2011. Toen werden wij niet voor gek verklaard. Er was geen intense haat, er waren geen doodsbedreigingen en geen emigratieverwensingen. Deze mensen wisten dat wij geen kinderhaters waren. In 10 minuten tijd kwamen zij veel over mij te weten. Zo wisten zij dat ik zelf kinderen heb en heel veel van ze houd. Ze konden in onze ogen kijken en zien dat wij Nederlandse jongens en meisjes waren die geen kwade bedoelingen hadden.

Maar toen kwamen de media, en met de media kwamen het onbegrip en de racistische aanvallen. In de zomer van 2011 waren veel Nederlanders nog in de veronderstelling dat hun land tolerant en kleurenblind was. Maar dat ging heel snel van 100 naar 0. De trotse zelfbenoemde cultuurverdedigers kwamen in opstand tegen de ‘zwarten’ uit de Bijlmer. Nog nooit werden de gevolgen van het gebrek aan historisch besef omtrent onze koloniale- en slavernijgeschiedenis zo blootgelegd.

Onze boodschap Terwijl de discussie op sociale media en in familiekringen woedde, was Nederland Wordt Beter vervolgstappen aan het bedenken. De discussie werd inmiddels nationaal gevoerd, maar er heerste heel veel woede en onbegrip. Het tegenovergestelde van wat wij wilden bereiken. Nederland Wordt Beter wil het sinterklaasfeest niet afschaffen, noch willen wij mensen vertellen hoe zij het feest moeten vieren. Wij geven enkel de schaduwkant van het feest aan. Een kinderfeest hoort een feest voor elk kind te zijn. Daarom zetten wij ons ervoor in dat het feest pedagogisch verantwoord is en niet ten koste gaat van de waardigheid van mensen. Hoe het feest wordt ingevuld mogen Henk, Ingrid en tante Nel zelf weten. Dit is onze boodschap, niet meer en niet minder.

Neutraal Maar hoe krijg je je boodschap overgebracht aan ruim 16 miljoen mensen zonder ruis en misinterpretatie? Wij kunnen de discussie niet aan de media overlaten. De media is ‘neutraal’, net als de politiek. Wij hebben het hier over onrecht dat een grote groep Nederlanders wordt aangedaan en journalisten (die de waarheid dienen te achterhalen) en de politiek (die alle Nederlanders dient te vertegenwoordigen) zeggen: ‘ik ben neutraal’. Neutraal betekent ‘wij snappen dat je gekwetst bent, maar wij hebben zoveel plezier aan het feest. Kan jij je er niet overheen zetten, zodat wij kunnen blijven genieten?’ Dit is een klassiek geval van gebrek aan kennis en onvoldoende betrokkenheid bij de medemens.

Bewustwording Om meer bewustwording voor onze zaak te creëren, presenteren wij op 27 oktober 2015 het lespakket ‘Sinterklaas en Zwarte Piet’ op de Vrije Universiteit van Amsterdam. Het lespakket is bedoeld als handleiding voor scholen, docenten en ouders om de oorsprong van het Sinterklaasfeest en de discussie rondom de figuur Zwarte Piet in de klas te behandelen. Het pakket is geschikt voor leerlingen in de bovenbouw van het primair onderwijs. 

Nederland Wordt Beter werkt al enige jaren met dit lespakket, en eerder werden de lessen al gegeven op enkele basisscholen in Utrecht en op de Hogeschool van Amsterdam. Het lespakket besteedt aandacht aan de rijke geschiedenis van de sinterklaasviering, de herkomst van Zwarte Piet en de pijnpunten van deze figuur. Het pakket bestaat uit vier onderdelen die elk ongeveer 20 minuten duren. Het lespakket is door Roelof Jan Minneboo, historicus en educator, ontwikkeld voor Stichting Nederland Wordt Beter. Hij schreef onder meer de NTR Schooltelevisie serie Vroeger Was Het Anders en ontwikkelt lesmateriaal voor verschillende Nederlandse musea. 

Hulpmiddel Nederland Wordt Beter merkt dat er met name vanuit scholen een enorme vraag is naar een hulpmiddel waarmee de discussie rondom Zwarte Piet in de school gevoerd kan worden. Docenten voelen zich vaak niet voldoende toegerust om de discussie te voeren, terwijl ze zien dat dit wel noodzakelijk is. Nederland Wordt Beter is ervan overtuigd dat meer kennis over het koloniale- en slavernijverleden cruciaal is om boosheid om te doen slaan in begrip en solidariteit. 

Copyright foto: Leonard Kooreman