Tijd dat multiculturalistisch links zich ook eens hard maakt voor ex-moslims

Debatten over de multiculturele samenleving, de islam, integratie, immigratie en de Nederlandse identiteit splijten sinds jaar en dag onze maatschappij. Grofweg zien we daarbij twee politieke spectrums: het rechtse dat uitgaat van een duidelijke Nederlandse identiteit, kritisch staat tegenover de multiculturele samenleving en de islam, migratie wil beperken en vindt dat integratie primair vanuit onze normen en waarden plaats moet vinden. Daartegenover staat het linkse kamp dat de multiculturele samenleving omhelst, diversiteit een kracht vindt, open grenzen wil en van mening is dat onze identiteit vloeibaar en veranderlijk is. De islam moet volgens dit kamp zonder meer geaccepteerd worden, en we moeten ons hard verzetten tegen kritiek op de islam en moslims.

Vanuit het perspectief van een continue en systematische aanval vanuit rechts op de islam en moslims valt er zeker wat voor te zeggen dat er ook mensen zijn die het hiervoor opnemen, en die de strijd aanbinden met discriminatie. Het is alleen jammer dat in dit proces van het opkomen van de rechten en vrijheden van een bepaalde bevolkingsgroep de rechten en vrijheden van een andere bevolkingsgroep, de ex-moslims, door een aanzienlijk deel van multiculturalistisch links Nederland over de heg worden gegooid.

Uiteraard niet letterlijk. Natuurlijk, wanneer je ernaar vraagt zal eenieder in dit kamp bevestigen dat het van belang is om ook op te komen voor ex-moslims, net als voor alle andere burgers. Maar wanneer je hierover doorvraagt, en kijkt naar concreet handelen, is het de vraag in hoeverre multiculturalistisch links zich daadwerkelijk hard maakt voor ex-moslims, bereid is de nek uit te steken voor deze groep, op te komen voor hun rechten en vrijheden als prioriteit te zien, en zich de kritische houding aan te meten die hiervoor nodig is. In de praktijk is dat helaas lang niet altijd het geval. Te vaak heerst er een houding in de trend van het wegkijken van dit probleem omdat moslims in Nederland eveneens slachtoffer zijn van discriminatie en uitsluiting, waardoor het benoemen van de discriminatie en uitsluiting van ex-moslims iets is wat men ziet als iets dat negatief af kan stralen op moslims en de islam

Het opkomen voor een groep die grote problemen en veel discriminatie ervaart in de Nederlandse samenleving, namelijk ex-moslims, vereist daarom een koerswijziging van multiculturalistisch links. Het vraagt om een meer kritische houding jegens bepaalde ideeën binnen de islam – een religie waar binnen de dominante stromingen nog steeds officieel de doodstraf op afvalligheid staat – iets waarbij links kan putten uit haar heden en verleden waarin ze kritisch kon staan tegenover andere religies, in het bijzonder het christendom.

En het vraagt een eveneens kritischere houding jegens dat deel van islamitisch Nederland waarbinnen er sprake is van een zekere mate van intolerantie jegens ex-moslims en het (openlijk) verlaten van de islam, net zoals dat multiculturalistisch links stelling neemt tegen dat deel van rechts Nederland dat zich steeds harder keert tegen moslims en de islam. In beide gevallen is er sprake van uitsluitingsmechanismes jegens minderheden, en voor die minderheden zou multiculturalisitsch links zich hard moeten maken, ook als dat soms kritiek op het doen en laten van (een deel van) bepaalde andere minderheden vraagt.

Ex-moslims Voor wie een beeld wil krijgen waar het hier om gaat is er deze week is de documentaire ‘ Ongelovig – Vrijdenkers op de Vlucht ’ in première gegaan. De documentaire handelt over ex-moslim asielzoekers die naar Nederland zijn gekomen, op de vlucht voor religieuze intolerantie in de landen van Syrië tot Bangladesh, alleen om ook hier in Nederland met dezelfde religieuze intolerantie in aanraking te komen. Van een afkeurende houding van de buren in het AZC wanneer men ontdekt dat zij geen moslim zijn, tot het zelfs niet durven vertellen dat men daadwerkelijk ex-moslim is. Van bedreigingen vanuit religieuze en culturele gemeenschappen waar men zich hier in Nederland toe rekent tot aan de angst om bepaalde steden en wijken in te gaan.

De documentaire geeft een impressie van het feit dat in de zoektocht naar het veiligheid en vooral ook het openlijk jezelf kunnen zijn ook in Nederland de situatie bij lange na nog niet perfect is. De documentaire ging overigens over naar Nederland gekomen asielzoekers omdat de makers ervan niet genoeg in Nederland geboren en getogen ex-moslisms bereid konden vinden mee te werken aan een documentaire over ex-moslims in Nederland, uit angst voor de eventuele gevolgen die dit voor hen persoonlijk en hun omgeving zou kunnen hebben. Een uiterst pijnlijke constatering in Nederland anno 2016.

Aanpak Wat kunnen we als Nederland hieraan doen? In de eerste plaats kan Nederland zich in internationaal verband hard maken voor ex-moslims in de landen waar zij onderdrukt en vervolgd worden, net als dat Nederland zich internationaal ook inspant voor de LHBT. Maar we mogen niet alleen over de grens kijken, maar moeten vooral ook de hand in eigen boezem steken. Ook hier schort het nog steeds aan heel veel dingen, en ben je als ex-moslim(a) nog lang niet vrij om openlijk ervoor uit te komen dat je je geloof verlaten hebt. Niet in een AZC, maar ook lang niet altijd binnen islamitisch Nederland. Het opkomen van de rechten van ongelovigen zou daarom al in AZC’s moeten gebeuren. Vanaf dag één zouden nieuwkomers in onze samenleving moeten leren over godsdienstvrijheid, atheïsme, humanisme en het onvervreemdbare recht om een religie te verlaten. Deze scholing in waarden is cruciaal voor de vorming van nieuwe burgers van onze maatschappij.

Maar ook voor de ‘oude’, reeds gevestigde, bevolkingsgroepen is dit van belang, want ook veel Nederlanders met een Marokkaanse, Turkse of andere achtergrond die ex-moslim zijn durven niet voor hun situatie uit te komen. Daarom dient er ook in het Nederlandse onderwijs dient hier aandacht aan besteed te worden, en dienen campagnes gevoerd te worden om discriminatie op basis van godsdienst of levensovertuiging, of het verlaten of veranderen hiervan, op de kaart te zetten. De politiek zou zich hierover uit moeten spreken, en zich duidelijk hard moeten maken voor godsdienstvrijheid binnen alle lagen van onze samenleving. Tot slot is het ook van belang dat de overheid in gesprek gaat met islamitisch Nederland, om de problemen rondom dit onderwerp aan te kaarten, om zo te streven naar de acceptatie van ex-moslims in alle lagen van onze samenleving.

Vrijheid En bij het nemen van al deze concrete maatregelen is het van cruciaal belang dat multiculturalistisch links ermee ophoudt ex-moslims en hun belangen over de heg te gooien, en in plaats daarvan zich hard gaat maken voor de rechten en vrijheden van ex-moslims. Het zou niet zo mogen zijn dat omdat moslims in Nederland eveneens slachtoffer zijn van discriminatie en uitsluiting het wegkijken bij de discriminatie en uitsluiting van ex-moslims iets wordt wat we accepteren, omdat het benoemen hiervan eventueel negatief af kan stralen op moslims en de islam. We mogen nooit de belangen van de ene groep opofferen voor de (schijnbare) belangen van een andere groep.

En dat hoeft ook helemaal niet het geval te zijn. We kunnen ons in Nederland prima inspannen voor zowel het bestrijden van moslimhaat als het opkomen voor de emancipatie van ex-moslims in onze samenleving. De vrijheid om jezelf te kunnen zijn en het normaliseren van het zijn van een ongelovige zou hierbij centraal moeten staan. Dit zou van links tot rechts een gedeeld streven in onze samenleving moeten zijn. Alleen op die manier kunnen we een Nederland realiseren waarin iedereen zich volledig veilig, vrij en geaccepteerd kan worden. Niet-moslim, moslim én ex-moslim.