Weg met de zorgverzekeraars

Gisteren werd bekend dat de zorgpremie veel sterker omhoog gaat dan verwacht. In plaats van de geplande 3.50 EUR gaat de premie per maand omhoog met 9.5 EUR. Onmiddellijk reageert de politiek. De oppositie is boos en wil dat er iets aan gedaan wordt. Dijsselbloem belooft dat de zorgtoeslag zodanig zal stijgen dat in ieder geval de armen voor deze extra kosten gecompenseerd zullen worden.

Duister traject We gaan nu een uitermate duister onderhandelingstraject in. Immers, zorgverzekeraars zijn bedrijven, die zelf mogen besluiten wat ze voor hun product willen vragen. Tegelijkertijd zijn het ook weer niet helemaal gewone bedrijven: de overheid bepaald de inhoud van dat product. En bovendien: de overheid bepaalt hoe hun prijssysteem in elkaar zit. Voor iedereen hetzelfde, inkomensafhankelijk, of met een toeslag: het is een beslissing die in de Tweede Kamer genomen wordt.

De kans is groot dat we nu een rommelige touwtrekwedstrijd zullen krijgen tussen zorgverzekeraars enerzijds (die graag hun winst willen maximaliseren) en de regering anderzijds, die nou juist zo vlak voor de verkiezingen de gewone burger een beetje lucht wil geven. Reken maar dat er achter de schermen geweldige politieke druk uitgeoefend gaat worden om dit besluit terug te draaien, met de bovengenoemde machtsmiddelen als stok achter de deur.

Halve stap naar de vrije markt Het illustreert een groot probleem in de Nederlandse samenleving: we hebben een hele serie overheidstaken afgestoten, maar ook weer niet helemaal. Door die halve stap naar de vrije markt hebben we een gek schemergebied gecreëerd, waar van alles mis is. En dat hebben we niet alleen gedaan met zorg, maar ook bijvoorbeeld met scholen en woningbouwverenigingen.

Dit schemergebied is slecht voor de democratie. Allereerst worden de bestuurders van dit soort organisaties veel minder goed gecontroleerd dan politici. Het is geen toeval dat deze organisaties geplaagd worden door een hele trits declaratieschandalen, incompetente bestuurders en megalomane plannen. Normaal gesproken zou het de taak van de Kamer zijn om slechte bestuurders terug te fluiten, maar in deze gevallen is dat lastig, omdat ze geen onderdeel van de politiek uitmaken. Bovendien laat de overheid de verdenking op zich dat impopulaire beslissingen afgeschoven worden op ‘de markt’.

Belang Maar wat nog veel erger is: als er een beslissing genomen moet worden, zoals nu over de zorgpremie, dan is het volstrekt onduidelijk door wie en in wiens belang die genomen wordt. En daar spelen ook personele kwesties een rol. En dan heb ik het niet alleen over het feit dat de man van Schippers geld verdient aan het zorgbeleid van zijn vrouw. Meer in bredere zin is het probleem dit soort organisaties altijd vertegenwoordigd worden door oud-politici, waardoor niet duidelijk is wie er nou welke pet op heeft.

Zou het niet beter zijn om die taken gewoon weer in overheidshanden te nemen, puur uit het oogpunt van democratie en goed bestuur? Dan zijn we dat hele schaduwwereldje kwijt. Dan wordt de beslissing over de hoogte van de zorgpremie gewoon weer genomen waar hij thuishoort: in de Tweede Kamer.

Dit opiniestuk verscheen eerder op Publieke Tribune