Rijk plaatst COA in het nee-kamp

Het vluchtelingenvraagstuk overspoelt Nederland, en overspoelt de lokale politiek. Van onsmakelijke inspreekavonden die eindigen in ‘daar moet een piemel in’, tot koortsachtige overleggen in verdeelde coalities en raadsdebatten waar links en rechts ouderwets tegenover elkaar komen te staan. Onderwijl kan het COA geen kant op. Sterker nog: door de – financiële – kaders die het COA van het Rijk meekrijgt, vinden we het COA vaak tegen wil en dank terug in het nee-kamp.

Ook ik mag me als linkse politicus in een gemeente waar het COA een verzoek heeft gedaan tot huisvesten van een asielzoekerscentrum, verheugen op een mailbox vol reacties van bezorgde, boze en betrokken inwoners van mijn gemeente. Van steunbetuigingen tot felle verwensingen en alles daartussen. Vooral het nee-kamp weet de digitale weg gemakkelijk te vinden, bij voorkeur uitsluitend in hoofdletters. 

Ondertussen hoeft het vaak wat stillere ja-kamp niet op steun van het COA te rekenen. Ook in onze gemeente – Leidschendam-Voorburg – is naast een berg weerstand best welwillendheid te vinden voor opvang van asielzoekers, zij het in kleinere groepen. Dan is men minder bang voor druk op de omgeving of overlast. Maar bij het COA is men genoodzaakt vast te houden aan aantallen die vaak hoger zijn dan de inwoners verantwoord achten. Een kort telefoontje met het COA leert: ‘opvang van minder dan 400 asielzoekers is voor ons financieel eigenlijk niet haalbaar.’ Ondanks dat die conclusie waarschijnlijk resulteert in het besluit dan maar geen opvang te realiseren in de gemeente, kan het COA simpelweg niet meedenken over kleinere aantallen of ingroeimodellen. De knaken maken kleine opvanglocaties onmogelijk. Het minimum blijft staan. Het liefst het dubbele daarvan, zoals het originele verzoek van het COA luidde. 

Nog los van de vraag of het verstandig is om zoveel stress en trauma in één pand te willen proppen – we doen de vluchtelingen zelf er volgens mij ook geen plezier mee als we de opvang groter en groter organiseren – is helder dat veel inwoners en ook lokale politici grootschalige opvang niet zien zitten. De ene partij om de omgeving, de andere om de impact op de asielzoekers zelf; voor grootschalige opvang is weinig draagvlak. 

En hoewel dit onderwerp inmiddels ook onderdeel van debat is geweest in de Tweede Kamer en in onderhandelingen tussen Rijk en VNG, is de werkelijkheid vooralsnog dat het COA vandaag rigide vast houdt aan de minimale aantallen. In het geval van Leidschendam-Voorburg dus 400. Deze week moest de gemeenteraad daar een besluit over nemen. We gaan inderdaad ruimte maken voor 400 ontheemde vluchtelingen, zij het met de kleinst mogelijke raadsmeerderheid, en met een aantal geamendeerde haken en ogen waar het COA nog op af kan knappen.

Had het COA met een kleiner aantal akkoord kunnen gaan, dan waren we waarschijnlijk allang van start gegaan met de realisatie van het asielzoekerscentrum, of meerdere kleine AZC’s. Echter: ondanks dat het water er over de schoenen loopt, is er voor het COA geen ruimte om in kleinere aantallen te denken. Dat betekent dat ik bijna met lede ogen aan mocht zien, hoe mijn gemeente geen bijdrage zou leveren aan de opvang van al die mannen, vrouwen en kinderen die huis en haard moesten verlaten op zoek naar veiligheid. Het zou de eerste gemeente niet geweest zijn die uitkomt op een nee tegen het AZC, mede mogelijk gemaakt door het Rijk, staatssecretaris Klaas Dijkhoff en een overbelast COA. 

Cc-foto: Directie Voorlichting