Het redelijke midden is geen antwoord op terrorisme

Van de vele reacties die er natuurlijk weer kwamen op de aanslag in Nice viel me er één in het bijzonder op. Het betrof het stuk van de overigens door mij zeer gewaardeerde Jona Lendering, dat onder meer op het weblog Sargasso werd gepubliceerd.

In dit pleidooi van Lendering zullen vele mensen zich herkend hebben. Lendering stelt zich namelijk op als lid van ‘het redelijke midden’, dat zich gevangen ziet tussen twee extremen. Aan de ene kant staan de rechtse haviken die bij iedere aanslag roepen om nog hardere repressiemaatregelen. Aan de andere kant de linkse knuffelaars, die bij iedere ramp met vluchtelingen oproepen tot het opnemen van nog meer vluchtelingen. Dit is volgens Lendering een tegenstelling die inherent is aan twee verlangens die met elkaar in conflict zin: het verlangen naar veiligheid, en het verlangen naar humaniteit.

Het is een verleidelijke gedachte, maar volgens mij berust ze wel op een denkfout.

Wat Lendering hier schetst is mijns inziens een schijntegenstelling, gebaseerd op twee impliciete en helaas foutieve aannames.

Om te beginnen de twee impliciete aannames:

Beide aannames kloppen niet.

Het lijkt mij eerder zo, dat  als  er al een verband tussen vluchtelingen opnemen en terrorismedreiging zou zijn, de manier waarop de EU vluchtelingen opneemt, of liever gezegd tracht af te stoten, de terreurdreiging eerder doet toenemen, dan dat een humaner beleid dat zou doen.

De EU immers is in haar onwil om vluchtelingen op te nemen extreem traag in het beoordelen van die mensen, sluit ze op in kazernes of achter prikkeldraad, of laat ze kamperen in de modder. Een betere kweekgrond voor terrorisme zou ik me als terrorist niet kunnen wensen. Als ons beleid voor vluchtelingen al van invloed zou zijn op terrorisme, dan wordt het er eerder door bevorderd dan tegengegaan.

Maar belangrijker: er is tot zover volgens mij nog nooit een aanslag door een vluchteling gepleegd.* Dus waar hebben we het over?

En dan de claim dat linkse politiek slecht zou zijn voor de veiligheid. Staan linkse politici vooraan om te snijden in de veiligheidsdiensten? Dat kan in gevallen zo zijn, maar dat is echt niet de teneur van linkse politiek.

Ook de afkeer voor het gewapend bestrijden van IS wordt niet door alle linkse partijen gedeeld.

Hollande heet links te zijn. Maar Hollande blijft vasthouden aan gewapend ingrijpen Syrië en Irak. De aanslag was nog maar nauwelijks gepleegd, over de toedracht was nog niets bekend, maar als een George Bush kondigde Hollande al meteen een verheviging van gewapend ingrijpen aan. Nu zouden we kunnen zeggen: Hollande is dan wel links, hierin is hij rechts. En ook Lendering noemt dit rechts beleid. Goed, dan zeggen we dat bombarderen rechtse politiek is. Maar dan de volgende vraag: is kiezen voor bombarderen kiezen voor veiligheid?

Het korte termijneffect van gewapend ten strijde trekken is eerder toenemende onveiligheid. Bombarderen lokt een ‘tegenaanval’ uit. Niet voor niets is het Frankrijk van Hollande dat hierin een harde lijn voorstaat een favoriet doelwit gebleken.

En op lange termijn? We kunnen toch echt niet stellen dat eerder militair ingrijpen in het Midden-Oosten nu erg veel stabiliteit en veiligheid heeft opgeleverd. Afghanistan is nog steeds een puinhoop. Irak is na twee golfoorlogen veel onveiliger geworden, en daarmee is Syrië gedestabiliseerd.

Kiezen voor gewapend ingrijpen is dus in ieder geval niet hetzelfde als kiezen voor veiligheid. Het tegendeel is minstens even makkelijk te bewijzen.

Tijdens de tweede Golfoorlog deed men de linkse demonstranten tegen ingrijpen nog af als naïef, of vriendjes van een dictator als Saddam. Nee, met dat linkse beleid zou de wereld niet veiliger worden. Misschien wordt het nu eindelijk eens tijd toe te geven dat die demonstranten toen uiteindelijk gewoon groot gelijk hadden. En misschien moeten we dan ook eens een stap verder denken, en toegeven dat mensen die nu stellen dat bombarderen in Syrië en Irak niet de oplossing is, best wel eens een punt kunnen hebben.

Betekent dat dat we maar beter op onze handen kunnen gaan blijven zitten en hopen dat terrorisme en dictaturen vanzelf overwaaien? Natuurlijk niet. Maar een andere tactiek is wellicht wel eens raadzaam.

Een andere tactiek om terrorisme te bestrijden zou kunnen zijn het instellen van no-fly zones en het economisch isoleren van de brandhaarden en gebieden waar terroristen het voor het zeggen hebben. Drop zelf geen bom, maar zorg ervoor dat niemand meer over die gebieden kan vliegen, geen Syriër, geen Turk, geen Rus, geen Iraniër, niemand. Leg een rotsvast cordon om die gebieden, en zorg ervoor dat ook niemand meer een druppel olie of wat dan ook uit die gebieden koopt. Dat er ook geen geld of goederen het land meer ingaan. Niet als betaling aan terroristen, en ook niet als bewapening van troepen die misschien wel aan de goede kant zouden kunnen staan, maar met wiens wapens vervolgens terreur uitgevoerd blijkt te worden.

Bij een dergelijk beleid hoort overigens ook een goed geregisseerd en vooral warm welkom aan iedereen die nog wel vlucht uit die gebieden, eerst in de regio, maar als de regio het niet meer redt ook daarbuiten. Ook dit zal de voedingsbodem voor terrorisme doen afnemen, omdat het enerzijds de terroristen berooft van menselijk kapitaal, en anderzijds omdat ook moslims dan kunnen zien dat onze samenleving hen niet vijandig is.

En dat laatste gebeurt zeker als we ook binnenlands aan onze kernwaarden vast blijven houden, en de vrijheid van levensovertuiging niet alleen verdedigen tegen moslims waar dat nodig is, maar ook voor moslims. Daarbij moet iedereen koste wat kost zo snel mogelijk beoordeeld worden en een plek gewezen worden op het moment dat hij of zij het conflictgebied verlaat. Niet alleen voor hem zelf, maar ook om te weten wat voor vlees we in de kuip hebben.

Dit alles zou onze positie tegenover terrorisme versterken, en het aantal vluchtelingen doen afnemen. Natuurlijk, mensen zouden nog steeds vluchten voor onderdrukkende regimes en honger. Maar minder voor oorlogsgeweld. Terroristenstaten drogen snel uit.

En deze tactiek zou zeker het verschil kunnen maken, als we daar dan ook eindelijk eens consequent in zouden gaan worden. Want IS is niet het enige verschrikkelijke regime in het Midden Oosten.

Vanuit ‘de linkse kerk’ is er traditioneel gezien altijd veel kritiek geweest op samenwerking van westerse landen met dictators in het Midden-Oosten, die het met de mensenrechten niet zo nauw nemen. En op de manier waarop westerse landen hun handelsbelangen in het Midden-Oosten verdedigen, een manier die niet zelden in strijd is met de mensenrechten en de internationale rechtsorde.

Dat was geen slechte preek, want laat die positie van het Westen in het Midden-Oosten nu juist ook graag door terroristen worden aangegrepen als motief en middel om mensen te mobiliseren voor hun strijd. Zonder de terroristen gelijk te geven zouden we ons wel eens een keer kunnen afvragen waarom we hun zieke ideologie door middel van ons eigen gedrag zo graag blijven bevestigen.

Wat te doen? De westerse steun voor het Saoedische koningshuis om te beginnen is ook naar onze eigen humanitaire kernwaarden niet te verkopen. Laat deze collaboratie toevallig genoeg ook de reden zijn waarom volgens de terreurgroepen toen de hele  war-on-terror uiteindelijk begonnen is. Verbreek die diplomatieke banden, en maak jezelf minder afhankelijk van die smerige brandstoffen. Het mes snijdt aan alle kanten.

Ook de steun van het Westen voor de staat Israel valt niet te rijmen met onze solidariteitsverklaring met de internationale rechtsorde. Zonder de kant van de Palestijnen te kiezen, kan heel goed afstand genomen worden van een land dat alle internationale resoluties aan zijn laars lapt. De vriendschappelijke banden verbreken is het enige dat we op korte termijn hoeven te doen.

En ga vooral onze afhankelijkheid van Turkije niet vergroten op het moment dat dit land meer en meer afstand neemt van mensenrechten en een rechtsstaat, en zichtbaar destabiliseert. Maar ga als EU eindelijk je eigen boontjes beginnen te doppen. Zo onmogelijk is dat niet. Liever dan de Turken te betalen om vluchtelingen op te vangen, betalen we als het dan toch moet maar liever onze eigen regeringen daarvoor. Humaan vluchtelingenbeleid  rendeert.

Een dergelijke ommezwaai in het beleid zal het ressentiment tegen de westerse wereld doen afnemen, en daarmee de voedingsbodem voor terrorisme. Het zal ook onze afhankelijkheid van financiers van terrorisme doen afnemen. Onszelf versneld afhelpen van de olieverslaving helpt daarbij, en het is nog goed voor de toekomst van onze leefomgeving ook.

Het klinkt allemaal hartstikke links natuurlijk, en sommige mensen zijn daar nu eenmaal allergisch voor, maar het is  ook  allemaal bevorderend voor onze eigen veiligheid. Rechtse politici zeggen wel dat ze voor veiligheid kiezen, maar in werkelijkheid kiezen ze voor economische belangen van een paar ondernemers die mijlenver van ons land opereren, en daarmee maar een beperkte bijdrage leveren aan onze economie, en zijn ze niet vies daarvoor een extra oorlogje te gaan voeren of uit te lokken, met extra vluchtelingen en een verhoogde terreurdreiging tot gevolg. Waar kiezen we voor?

Tenslotte dit: in zijn stuk stelt Lendering dat Europa een paradijs zou zijn voor terroristen. Ik vind dat nogal een boude bewering. Ja, we hebben terreuraanvallen, vreselijk genoeg. Maar we leven niet in oorlogsgebied. Gaat er elke dag een autobom af? Vindt er elke week een aanslag op een parlement plaats? Is het OV risicovoller dan individueel vervoer? Dat is wat ik me voorstel bij ‘een paradijs voor terroristen’. En dat is niet het geval.

Zeker, terreur heeft een grote invloed op ons politieke debat. Maar heeft zij de houding van het Westen naar het Midden-Oosten kunnen beïnvloeden? Ik denk het niet. De opstelling van het Westen naar het Midden Oosten is nu niet wezenlijk anders dan tijdens de eerste Golfoorlog en daarvoor.

We hebben het beleid, inclusief de fouten die we maakten, alleen maar steeds verder verhevigd, en blijven daar stug mee doorgaan. Meer gewapend ingrijpen, meer dubieuze deals met despoten, en steeds meer mensonterende taferelen, door het vergeefs proberen te weren van vluchtelingen van de brandhaarden. Het westen maakt zichzelf daarmee totaal ongeloofwaardig in de ogen van de rest van de wereld. De terreurdreiging neemt daarmee alleen maar toe.

En wellicht is dat nu juist het probleem. Ik denk dat de ellende van enkele decennia oorlogvoeren in het Midden-Oosten nu wel genoeg manifest is, en daarbij vind ik de economische winst van de handel in het Midden-Oosten de toegenomen onveiligheid en instabiliteit in de wereld domweg niet waard. Het wordt tijd te breken met het domme rechtse beleid, en daar een ander humaan beleid tegenover te stellen, juist in het belang van onze eigen veiligheid.

OK, misschien zit ik daarmee niet veilig in het midden. Maar het midden is niet altijd zomaar de juiste plaats om je te bevinden. In het schisma tussen een vredesactivist en een terrorist bijvoorbeeld, sta ik niet graag in het midden. En net zo min sta ik graag in het midden tussen een rechtse oorlogshavik die uiteindelijk geld belangrijker vindt dan mensenlevens, en een linkse idealist, wanneer die laatste staat voor vrede én veiligheid.

cc-foto: Eugene Kim