Verdeeldheid bezweer je niet met een fusie

Ronald Plasterk doet vandaag een interessant voorstel in de Volkskrant. Hij roept op tot een gecombineerde lijst met Jesse Klaver aan het roer , maar hij dreigt helaas in de bekende valkuil te vallen: verdeeldheid bezweer je niet met een fusie. Ik heb Plasterk twee keer ontmoet. De eerste keer zei hij dat zelf zo’n beetje ook. Toen ging het over de Europese Grondwet, waar hij campagne tegen voerde. Voor hemzelf bleek de onenigheid over de EU later geen obstakel om toe te kunnen treden tot het kabinet Balkenende IV en later Rutte II, maar voor anderen is Europa een breekpunt. Bij het Oekraïne-referendum bleek maar weer eens dat de kloof in Nederland niet zozeer tussen links en rechts ligt als wel tussen de winnaars en de verliezers van het globalistische project. De Partij voor de Dieren en de SP zitten daarbij op één lijn en de PvdA en GroenLinks op een andere. Dat verschil van inzicht los je niet op met een fusie, net zo min als je de verschillen tussen de verschillende Europese economieën en financiële culturen kunt toedekken met een gemeenschappelijke munt of een grondwet. Twaalf jaar geleden was dat voor Plasterk zelf ook nog evident.

Splijtzwam Nou stelt Plasterk in eerste instantie alleen een fusie van de twee linkse partijen voor die Europa wél zien zitten. En in een eerder stuk betoogde ik zelf al dat Europa in de toekomst misschien niet meer zo’n splijtzwam zal vormen omdat de problematiek rond de Euro niet meer kan worden weggeredeneerd, terwijl ook de Brexit de weg naar ‘the ever closer union’ heeft helpen afsluiten. Daardoor ontstaat er een zekere consensus. De twee eurofiele partijen hebben weliswaar gewonnen, maar een mandaat is maar de helft van wat je nodig hebt: je ambitie moet ook nog uitvoerbaar zijn. Wanneer hét politieke project van onze tijd niet langer het vestigen van een nieuwe Europese superstaat is, maar het maken van de best mogelijke internationale afspraken (maar wél gecontroleerd door democratische en dús nationale parlementen), dan lijkt mij dat de onenigheid in het linkse kamp geleidelijk aan zal afnemen, althans waar het staatsvorming betreft.

Maar het lijkt mij dat GroenLinks zich dan nog steeds meer verwant voelt aan het sjieke D66 dan aan de PvdA, laat staan de SP, terwijl er tussen GL en de PvdD vermoedelijk nogal wat oud zeer bestaat. Dat geldt mogelijk ook voor andere linkse partijen die toen de rollen nog omgekeerd waren juist door de PvdA werden afgewezen.  Interessant zal zijn of GroenLinks toetreedt tot het kabinet en of er dan bij mensen als Plasterk nog steeds behoefte bestaat aan een gecombineerde lijst. Mocht zo’n lijst er ooit komen dan is het essentieel dat geen van de deelnemende linkse partijen bij Rutte aan schuift. Als de partijen een concordaat tekenen met de strekking dat ze voortaan slechts als blok aan kabinetten zullen deelnemen óf helemaal niet, dan kán dat de positie van links versterken. Maar even goed kan het leiden tot een cordon sanitaire rond links.

Baudet de nieuwe Wilders? Dat woord klinkt natuurlijk akelig want  in onze politieke traditie zijn cordons-sanitaires het privilege van extreemrechtse partijen.  De huidige politieke situatie biedt kiezers echter de mogelijkheid te stemmen op GroenLinks of de PvdA met in het achterhoofd dat die partij vervolgens kan toetreden tot een Paarse of Rooms-Rode coalitie. Maar als er een links blok ontstaat deinsen veel kiezers daar wellicht voor terug.  En voor CDA en VVD wordt de verleiding vervolgens groter om hun bezwaren tegen gedoogconstructies met de PVV of zelfs een ‘gewone’ coalitie met deze partij te laten varen. Ook valt niet uit te sluiten dat de PVV de komende jaren qua aantrekkingskracht zal inboeten, bijvoorbeeld omdat Wilders saai begint te worden of omdat er een realistisch  alternatief met groeipotentieel rondloopt in de persoon van Thierry Baudet.

Die is waarschijnlijk veel beter in staat om samen te werken met VVD en het CDA. Die partijen worden door de realiteit al steeds meer richting euroscepsis geduwd en het thema Europa zal ook  in de Rechtse Kerk minder als splijtzwam fungeren naarmate er meer consensus ontstaat dat de idealen van bijvoorbeeld  Frans Timmermans nogal overtrokken waren. Uiteraard blijft natuurlijk het probleem dat ook Rechts het niet eens is over Vrijhandel, maar als ze daarover een compromis kunnen sluiten  staat het linkse blok met enige pech als geheel buiten spel.

Een eventuele Linkse Fusie lijkt mij de komende tien jaar dus niet bevorderlijk voor de kansen van linkse partijen op regeringsdeelname, maar andere tijden brengen andere bedpartners. Ze drukken oude geschillen naar de achtergrond en creëren nieuwe consensus.  Misschien wordt Plasterk’s voorstel ooit toch nog aangenomen.