Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Onderadvisering scholieren vraagt om meer dan alleen een zwaarwegende eindtoets

  •  
28-04-2016
  •  
leestijd 4 minuten
  •  
21480274242_31f51750ed_b
'Op iemand die niet voor de klas staat, zal Bussemakers voorstel vast indruk maken'
Minister Bussemaker geeft met haar heiligverklaring van de eindtoets in het basisonderwijs geen blijk van daadkracht in de strijd tegen onderadvisering. Het plan getuigt vooral van politiek opportunisme, terwijl er voor Bussemaker juist nu kansen liggen om via het onderwijs werk te maken van haar andere beleidsterrein: emancipatie.
Schokkend Zelden kwam het Onderwijsverslag zo hard aan als vorige maand. De conclusie van de Onderwijsinspectie dat ons systeem tweedeling in de hand werkt omdat onderadvisering voorkomt bij kinderen van lager opgeleide ouders is schokkend. We moeten nagaan hoe het kan en wat we er aan kunnen doen.
Dat vindt ook minister Bussemaker en ze heeft al meteen een antwoord: de eindtoets op de basisschool moet meer gewicht krijgen. Wijkt het resultaat af van het schooladvies, dan is de eindtoets maatgevend.
Op iemand die niet voor de klas staat, zal Bussemakers voorstel vast indruk maken. Want vooringenomenheid van leraren vanwege lager opgeleide ouders is een probleem dat zo snel mogelijk moet worden teruggedrongen.
Met dat laatste ben ik het eens: ofschoon ik ben overtuigd dat de meeste scholieren goed advies krijgen, loog het Onderwijsverslag er niet om. Maar of je onderadvisering tackelt door meer gewicht te hangen aan de eindtoets? Ik betwijfel het.
Emotionele ontwikkeling Het schooladvies komt namelijk niet tot stand via een middagje praten in de koffiekamer van het personeel, maar is gebaseerd op gegevens uit het leerlingvolgsysteem. Die zijn voor een groot deel afkomstig uit diverse toetsen die door de jaren heen zijn afgenomen. Daarbij weegt de inhoudelijke ontwikkeling van een kind zwaar, maar beschikt het team over informatie die een eindtoets nooit kan geven: ze kennen de scholier. Weten wat voor emotionele ontwikkeling de leerlingen doormaken en kunnen dat laten meewegen. En ja: leraren zijn ook op de hoogte van de thuissituatie.
Laat één ding duidelijk zijn: de Algemene Onderwijsbond staat voor het ideaal dat ieder kind zo goed mogelijk wordt opgeleid. En als er een automatisme bestaat waarbij kinderen met lager opgeleide ouders sneller met een te laag schooladvies naar huis worden gestuurd dan gaan we op zoek naar middelen waarmee we die vanzelfsprekendheid een halt kunnen toeroepen. Maar het is te makkelijk om schande te roepen van ieder kind dat richting een beroepsopleiding gaat terwijl hij ook het vwo aankan.
Talent Voor schoolkinderen met talent geldt in feite hetzelfde als voor topsporters in de dop: talent alleen is helaas vaak niet genoeg. Kinderen moeten de ruimte krijgen zich te ontwikkelen, wil hun talent goed tot wasdom komen. In gezinnen waar doorleren geen gewoonte is, kan het zelfs voorkomen dat een scholier door zijn omgeving wordt belemmerd in zijn ontwikkeling. Bewijs je zo’n 12-jarige een dienst als je hem op basis van alleen de eindtoets naar een opleiding stuurt die hij zou moeten aankunnen, maar die haaks staat op het verwachtingspatroon van zijn omgeving?
Deze vraag stel ik niet omdat ik vind dat wie voor een dubbeltje geboren is nooit een kwartje kan worden. Het tegendeel is namelijk waar. Alleen is het veel te simpel om te denken dat je dit probleem oplost door meer gewicht toe te kennen aan de eindtoets. Een eindtoets die bovendien net naar een later moment in het schooljaar van groep 8 was verhuisd omdat er vooral door het voortgezet onderwijs te veel gewicht aan werd toegekend. Voor een Haags rekenmodel is het allicht lekker kostenneutraal, maar je doet mensen om wie het gaat tekort als je een probleem op deze manier bagatelliseert.
Opportunisme En eigenlijk maakt minister Bussemaker zich daar wel schuldig aan. Ze trapt in de klassieke val door er voor te kiezen zaken die helemaal niet met een toets te meten zijn te negeren. Als ze had gehoopt er daadkracht mee uit te stralen, dan is de opzet mislukt. Dit is politiek opportunisme.
Naar de Kamer toe stappen met de boodschap dat ze korte metten maakt met de vooringenomenheid van het docentenkorps: ze komt er misschien nog mee weg. Persoonlijk had ik het meer op prijs gesteld als Bussemaker om goed onderzoek had gevraagd naar de oorzaken van onderadvisering. Dat kost meer tijd, maar het antwoord kan ons helpen ons werk beter te doen. Dan nog blijft een eindtoets nodig, omdat het vellen van een oordeel over pubers een complexe klus is en er fouten kunnen worden gemaakt.
Soepeler En daarbij: met een advies in groep acht zijn we er natuurlijk niet. Het Nederlandse selectiesysteem laat veel te veel talent onopgemerkt door blind te varen op de resultaten in het basisonderwijs. Er zijn tal van scholieren in het voortgezet onderwijs die er na een paar jaar achter komen dat ze verkeerd zitten. Niet omdat ze onjuist zijn geadviseerd, maar omdat er in het puberbrein bijzonder veel gebeurt. En door de manier waarop het onderwijs nu is ingericht, is het lastig een transfer te maken van de havo naar het beroepsonderwijs, of van het beroepsonderwijs naar het vwo. Dat moet echt soepeler.
Minister Bussemaker is niet alleen verantwoordelijk voor onderwijs. Ze heeft ook emancipatie in haar portefeuille. Als ik haar was, zou ik deze twee verantwoordelijkheden samenballen en er alles aan doen barrières weg te halen. Zorgen voor soepele doorstroming in het voortgezet onderwijs.
Prestige En waarom niet meteen doorschakelen en de toegankelijkheid van het hoger onderwijs belangrijker maken dan de prestige van ‘excellente’ opleidingen? Waarom is het te vroeg om het leenstelsel als mislukt te beschouwen nu de instroom van eerstejaars keldert? Maar goed: dan zou Bussemaker haar eigen plannen moeten herzien. Voortschrijdend inzicht wordt nog wel eens verward met gezichtsverlies in Den Haag.
Toch ligt hier voor een minister van Onderwijs en emancipatie een geweldige kans: sloop alle belemmerende factoren uit het systeem en bouw bruggen zodat iedere scholier optimaal voorbereid aan zijn maatschappelijke loopbaan begint. Aanvaard de financiële consequenties: goed en optimaal toegankelijk onderwijs kost geld, maar het levert onze maatschappij een prachtige toekomst op.
Cc-foto: Roel Wijnants
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.