Mensenrechtenverdragen zijn in Calais niets waard

Na het bezoek van president Hollande aan het stadje Calais afgelopen week, domineren negatieve berichten over dit kamp wederom het nieuwslandschap. In de berichten worden vooral de duizenden vluchtelingen die het kamp bewonen berispt wegens hun soms agressieve manier van het bejegenen van vrachtwagenchauffeurs en lokale bewoners. Ze worden neergezet als losgeslagen wilden die onschuldige mensen aanvallen en als een soort kankercel verwijderd dienen te worden. Hollande wil voor het eind van deze maand het kamp opnieuw ontruimd hebben.

Dit is echter één kant van het verhaal. In de verschrikkelijke omstandigheden van Calais (in het kort: nat tentenkamp met een chronisch tekort aan alles) wonen op dit moment een kleine 10.000 mensen, onder wie ruim 1000 alleenreizende kinderen. En zeker voor deze kinderen, en daarbij ook de (alleenreizende) vrouwen is de jungle een zeer gevaarlijke plek. Door uitzichtloosheid en extreme armoede komt criminaliteit in het kamp veel voor. Overigens gebeurt dit niet alleen door kwaadwillende migranten, maar meermaals ook door criminelen van buitenaf die gemakkelijk toegang hebben tot het kamp. Ook ‘verdwijnen’ veel kwetsbaren in de handen van mensenhandelaars, en belanden in de gedwongen (kinder)prostitutie.

Saillant detail is dat zeker 400 van deze kinderen al het recht hebben op asiel in het Verenigd Koninkrijk. Zij hebben meestal al familie wonen aan de overkant van het Kanaal. Echter, door bureaucratische rompslomp duurt het ontzettend lang, soms wel meer dan zes maanden, om een kind op de legale manier naar het VK te krijgen. In de tussentijd blijven deze kinderen dus in onveiligheid leven, en proberen zij net als hun volwassen lotgenoten om op andere, gevaarlijke manieren de oversteek te maken. Soms bekopen zij dit met de dood, zoals de 18 jarige Koerdische Mohammed Hussain die afgelopen april omkwam in een vrachtwagen ongeluk op weg naar zijn familie in Manchester. Hij had nu in Engeland kunnen wonen en aan zijn toekomst kunnen werken, maar die droom is hard uiteengespat.

En toch, ondanks de verschikkingen in het kamp en de gevaarlijke overtocht, blijft het VK toch de ultieme eindbestemming voor de migranten. In tegenstelling tot het beeld dat veel media scheppen, is de keuze meestal niet (alleen) berust op financiën. Toen ik nog woonde en werkte in het kamp, gaven de meeste families aan al tientallen afgewezen procedures in verschillende Europese landen te hebben, en daarom was het Verenigd Koninkrijk nog de enige mogelijke optie voor een betere, en veilige toekomst. Ook doet het Verenigd Koninkrijk niet mee aan het Dublin-verdrag, waardoor ze niet teruggestuurd kunnen worden naar bijvoorbeeld extreem racistisch Hongarije.

Naast de eerder genoemde criminaliteit en mensenhandel is er nog een groot veiligheidsprobleem in het kamp. Er zijn veel gewelddadige aanvaringen tussen de migranten en de politie, waarbij geschoten wordt met rubberen kogels en er gebruik gemakt wordt van traangasgranaten. Ook worden er om de haverklap stukken van het kamp ontruimd, waarbij geen respect wordt getoond voor de (weinige) eigendommen van de bewoners. Soms gebeurt dit door het in brand steken van delen van het kamp, waarbij er mensen vast kunnen komen te zitten in het vuur en daarbij omkomen.

In het door heel Europa ondertekende Verdrag voor de rechten van de mens, en in het speciaal het Verdrag voor de rechten van het kind, zijn een aantal basisrechten opgenomen die in het kamp continu worden geschonden. Zo heeft een kind bijvoorbeeld recht op een huis, sociale zekerheid en onderwijs, geen van dit biedt het kamp. Ook hebben kinderen recht op een nationaliteit, iets dat het aan de kinderen die in het kamp geboren worden ontbreekt. Zij krijgen niet de Franse nationaliteit.

In plaats van deze rechten te respecteren en begrip te tonen voor de moeilijke situatie van de vluchtelingen in het kamp, en deze mannen, vrouwen, kinderen en families een veilig onderdak te bieden, kiest Europa er voor ze te laten leven in een hel op aarde, en dat op ons eigen grondgebied. Als er geen hulporganisaties en vrijwilligers in het kamp actief zouden zijn, was er al helemaal niets geweest en waren er waarschijnlijk al veel meer mensen gestorven. Europa moet zichzelf er aan blijven herinneren dat er in het kamp van Calais vooral gewoon mensen wonen zoals u en ik, maar wiens rechten stelselmatig geschonden worden. En dat moet zo snel mogelijk stoppen.