Liefde in tijden van kanker

Met plezier kijk ik naar foto’s van de iconen van de ‘grote liefde’: John en Yoko, Jane Birkin en Serge Gainsbourg, Iman en David Bowie. Van buiten zien zulke relaties er vaak beter uit dan van binnenuit. Om samen goed te functioneren, elkaar bij te staan in stressvolle omstandigheden, ontspanning te brengen als het nodig is, je partner aan te moedigen en zelfvertrouwen te geven als ze voor grote uitdagingen staan, zal je hard moeten werken en jezelf soms wegcijferen. Dat gaat niet altijd vanzelf. Dat is werk met een grote W en meer dan de brede glimlach als je samen op de foto moet. Toch doe je het met plezier en overtuiging omdat samen ruzie maken leuker is dan ruzie met iemand anders.

Maar dat hoef ik allemaal niet uit te leggen. Ik ben niet van de afdeling ‘voorlichting over en ze leefden nog lang en gelukkig’. Dat staat niet in mijn taakomschrijving. Mijn werk gaat meer over gezondheid en kanker. Toen ik deze week wat nieuwe onderzoeken op dat gebied doornam zag ik een artikel in het tijdschrift ‘Cancer’. Het had veel pers gekregen, want lezers vinden het een leuk onderwerp: Mensen die getrouwd zijn en kanker hebben leven langer dan ongehuwden.

Ik moet het er dus toch even over hebben, want zoals de onderzoekers zeggen: “Deze uitkomsten hebben belangrijke gevolgen voor de openbare gezondheidszorg”. Is de preventie van kanker misschien gelegen in het goed houden van onze huwelijken en het uitstellen van scheidingen tot één van de partners in een psychiatrische inrichting is terechtgekomen?

De onderzoekers gebruikten de gegevens van 800.000 mensen in Californië met gevorderde kanker. Als je bij de analyse van de onderzoeksgegevens rekening houdt met het feit dat paren meestal twee inkomens hebben. En zich dus een betere verzekering en zich een woning in een prettige omgeving kunnen veroorloven, blijkt dat ongetrouwde mannen met kanker 22 procent meer kans hebben daar snel aan te overlijden dan getrouwde heren. Ongetrouwde vrouwen hebben 15 procent meer kans snel aan de kanker dood te gaan dan hun getrouwde vriendinnen.

Dat mannen meer aan het huwelijk hebben is een eeuwige wetmatigheid. Het is nu eenmaal oneerlijk verdeeld. Niet alleen bij kanker, ook bij hartaandoeningen, psychiatrische ziekten en de kans op Alzheimer.

De bijdrage van vrouwen aan de gezondheid van hun partner is begrijpelijk. Dat zijn geboren gezondheidscoaches: “Ga nu eens wat gezonder eten”, of “kom op, laten we een stuk wandelen, want je moet echt meer bewegen”. Mannen vinden dat zelf soms vervelend, maar de meesten doen het toch om hun partner een plezier te doen. Echt overtuigd dat vitamientjes iets tegen gezwellen kunnen uitrichten zijn ze lang niet altijd.

Het kan natuurlijk nooit het instituut huwelijk zelf zijn dat deze voordelen biedt. Het belangrijkste voordeel van het huwelijk in zware tijden blijkt de sociale steun te zijn door wat, voor intieme club ook, die mensen samen hebben opgericht. Het biedt de kans om te praten over je gekste angsten, je oprechte zorgen voor wat gaat komen. De sociale steun is dus ook emotionele steun en fungeert als een buffer tegen de stress. Je kan een vervelende uitslag hebben gekregen, maar je hebt altijd iemand tegen wie je ’s avonds aan kunt kruipen.

Uit ervaring weet ik hoe dat voelt. PSA omhoog, meer schaduwen op de scan? Als je hand in hand ’s avonds in bed ligt zijn die donkere vlekken een stuk minder duister. De warmte van het lichaam van je geliefde is weldadig, alles valt van je af, je hartslag wordt rustig, je ademhaling regelmatig en de slaap omhelst je zodat je volledig vergeet dat er die dag iets vervelends was.

Wel vraag ik me bij de vrolijkmakende uitkomsten van dit onderzoek af of er niet ook een onderzoek gedaan moet worden hoe het de partners van mensen met kanker vergaat. Hoe lang zullen die het overleven? Als de één gaat, volgt vaak verrassend snel de ander.

Door alle extra stappen die ze gezet hebben, door het eeuwige schuldgevoel – over dat ze misschien nog meer hadden moeten doen – is hun weerstand ondermijnd. Aan de zijde van de kankeraar worden ze meegesleurd in een stressorkaan, die ze ook lichamelijk onderuit haalt. Dus wat de getrouwde kankerpatiënt wint, zou de partner weer kunnen verliezen: de communicerende vaten van de eeuwige relatie.

Dit stuk verscheen eerder op de website van Ivan Wolffers