Jumbo probeert vakbond te omzeilen, trap er niet in

Supermarkt Jumbo wil niet meer onderhandelen met de vakbonden. De Telegraaf citeert topman Ton van Veen, die zegt dat het bedrijf het gedonder zat is en wel een CAO sluit met de ondernemingsraad (OR). De laatste tijd zijn er allerlei acties bij de snel gegroeide supermarktketen rond een looneis van 2,5%. Ook eist het personeel van de distributiecentra betere arbeidsvoorwaarden.

Werkgevers zetten die val wel vaker. Ze lijmen de leden van de OR door te beweren dat zij de échte vertegenwoordigers zijn van het personeel en niet de vakbonden. Het is te hopen dat die vlieger bij de Jumbo niet opgaat.

Ondernemingsraden zijn géén alternatief voor de vakbonden want zij zijn niet bedoeld om de belangen van het personeel te behartigen. Ze werden destijds in het leven geroepen om een vorm van medezeggenschap tot stand te brengen van de medewerkers in de bedrijfsvoering. Een ondernemingsraad is wat dat betreft wel enigszins te vergelijken met een raad van commissarissen. Volgens de wet is de OR een personeelsvertegenwoordiging die het bedrijfsbelang centraal moet stellen en niet dat van het personeel.

Veel macht heeft dit lichaam niet. Het kan in verreweg de meeste gevallen de directie alleen maar tot uitstel van belangrijke beslissingen dwingen en eigenlijk nooit tot afstel. Wel moet die directie een aantal wezenlijke onderwerpen in de bedrijfsvoering met de raad bespreken voor ze knopen mag doorhakken. De wet bepaalt welke thema’s adviesplichtig zijn. Goede leden van de ondernemingsraad kunnen dan ook veel invloed uitoefenen door de kracht van hun argumenten. Wie daarbij het bedrijfsbelang centraal stelt, krijgt het oor van elke verstandige directie. Omgekeerd kan de baas veel aan een ondernemingsraad hebben omdat die een alternatieve bron van informatie over het bedrijf vormt, náást de chefjes en de afdelingshoofden die er vaak genoeg op uit zijn om hun eigen straatje schoon te vegen. Een goede directeur kijkt en vergelijkt.

Een ondernemingsraad is er dan ook niet om de belangen van het personeel te dienen. Het is geen plek waar onderhandelingen dienen plaats te vinden over de beloning of de arbeidsvoorwaarden. Daar is de ondernemingsraad niet voor geëquipeerd. Ze heeft ook geen enkel machtsmiddel als de onderhandelingen mislukken. Ze heeft evenmin achter zich een apparaat van deskundigen om op een professionele manier het aanbod van de directie op zijn werkelijke waarde te schatten.

Dat lidmaatschap van de OR is bovendien in de meeste gevallen een bijbaantje waarvoor je maar een paar uur per week krijgt, die je ook nog op je afdelingshoofd moet bevechten. Dat zet zo’n ondernemingsraad meteen op een achterstand. Het is dan ook geen wonder dat directies zo graag CAO’s willen afspreken met ondernemingsraden. Die steken ze zo in hun zak. De vakbonden daarentegen behartigen de belangen van het personeel.

Het devies is dan ook: schoenmaker blijf bij je leest. Weiger als ondernemingsraad vakbondje te spelen. Laat je niet misbruiken. Leg de directie nog eens uit wat er precies over je rol in de wet staat en gedraag je daarnaar. Als je dat op een verantwoordelijke en positieve manier doet, zal dat op den duur gewaardeerd worden.

Te vaak nog beschouwen directies ondernemingsraden als een hobbel die ook nog genomen moet worden, in plaats van als een adviesorgaan waar je het nodige van op kunt steken. Daarmee schaden ze hun eigen zaak. Ze schaden hun eigen zaak ook als ze de OR misbruiken als onderhandelingspartners voor de CAO omdat de leden wel plooibaarder zullen zijn dan de vakbondskaders.

Je kunt op die manier je medewerkers misschien wel een slechte deal door de strot duwen maar dan betaal je de rekening toch vanwege de slechte sfeer en het gebrek aan motivatie op de werkvloer.