Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Journalisten leven onder het regime van een strenge rechter

  •  
05-02-2016
  •  
leestijd 5 minuten
  •  
112 keer bekeken
  •  
executioner
Dorpspotentaatjes leggen de pers een gebiedsverbod op en u bepaalt met afstandsbediening en toetsenbord of u journalistieke uitingen aan de maat vindt
Harrie Kiekebosch, eigenaar van een communicatiebureau in Raalte kan zich blijkens een stuk op Joop wel vinden in het besluit van steeds meer burgemeesters om media te weren als burgers geraadpleegd worden over de komst van vluchtelingen. Zij vergroten immers de rotzooi in hun berichtgeving uit maar publiceren niets als de avond rustig – en in een goede sfeer – verloopt. Hij geeft als voorbeeld zijn eigen Raalte waar de journalisten massaal vertrokken zodra bleek dat iedereen op de bijeenkomst zich ordelijk gedroeg. Alleen de plaatselijke Stentor wijdde er een  stuk aan.
Cababa Waarom gebeurde dat? Dat komt omdat zij verslaafd zijn aan, zoals Kiekebosch het noemt ‘Cababa’. “Iets moet een calamiteit of een conflict zijn, afwijkend, bijzonder, actueel, bekend of niet te veel op afstand zijn”. In goed nieuws is het journaille nooit geïnteresseerd, wel in heibel en ellende. Zij gooien dat allemaal maar ongecontroleerd in de openbaarheid want elkaar nemen journalisten nooit de maat. Dat doen ze alleen met ánderen. Kiekebosch vindt dat een misstand. Hij komt met een oplossing. “We stellen twee categorieën journalisten voor: een categorie die de werkelijkheid weergeeft en een categorie die zelf maar ziet wat ie doet. Die eerste categorie laat zich registreren en wordt gecontroleerd. Die tweede categorie gaat lekker zijn gang, maar heeft geen andere privileges dan de reguliere burger.”
Openbare functie In die richting is vaker gedacht. Ik citeer hier uit een bijdrage van H.A. Goedhart in de bundel ‘De Pers in Nederland’.
“Thans is het journalistieke ambt een openbare functie, de journalist staat in dienst van de volksgemeenschap. Het belang van heel zijn volk moet hem voor ogen staan bij al wat hij in functie verricht, en zelfs buiten dienst is hij verplicht zich zo te gedragen, dat hij zich de achting waardig toont, die het beroep vereist. Een hoge en verantwoordelijke taak is de journalist opgelegd, daarom worden hoge eisen aan hem gesteld, daarvoor is zijn ambt met bijzondere waarborgen omgeven, en zijn hem bepaalde rechten toegekend. De moderne journalist heeft een belangrijke sociale positie en in evenredigheid daarmee sociale rechten en plichten”.
Tuchtrecht Dit klinkt aantrekkelijk. Artsen vallen onder tuchtrecht maar elke broodschrijver kan ongestraft reputaties vernietigen of door gekleurde berichtgeving rellen veroorzaken. Tegenover rechten horen ook plichten te staan. Waarom is de journalistiek eigenlijk geen beschermd beroep? Volksgemeenschap is natuurlijk een wat ouderwets woord. Waarom zou je van journalisten niet verlangen dat zij het algemeen belang in het oog houden of, zoals Kiekebosch het zelf op zijn website formuleert, de agenda van de burger volgen.
Ethische normen Vrije nieuwsgaring en vrijheid van meningsuiting gaan hand in hand. Zij zijn een levensnoodzaak in elke democratische maatschappij. Daarom proberen autoritaire machthebbers van uiteenlopende snit en betekenis die altijd beperkingen op te leggen. Dorpspotentaatjes leggen de pers een gebiedsverbod op. Autoritaire heersers verbinden het uitoefenen van het beroep aan een vergunning. Of zij stellen ‘ethische’ normen op, die daarna in de wetgeving worden verankerd.  Dat journalisten bijvoorbeeld niet op geruchten mogen afgaan of anonieme bronnen citeren zodat het een strafbaar feit wordt om de gegevens van klokkenluiders te gebruiken. Vroeger had ik nog wel eens te maken met hoge functionarissen uit Afrikaanse landen. Die roemden allen de vrijheid van drukpers maar maatregelen tegen  irresponsible journalism waren helaas noodzakelijk om vrede en eenheid te bewaren.
Kenmerk van een democratische samenleving is dat het een ieder vrij staat om wat dan ook te openbaren, behoudens het gestelde in de wet.
Afstandsbediening Slachtoffers van leugens en laster hebben de rechtsgang tot hun beschikking. Dat is één reden waarom het onjuist is dat niemand journalisten controleert. Daar blijft het niet bij. Zij leven bovendien onder het regime van nog een rechter. En die is pas streng. Dat bent u. Met de afstandsbediening en uw toetsenbord bepaalt u of u journalistieke uitingen aan de maat vindt. U zapt en blijft hangen. U klikt weg. U leest in de kroeg De Telegraaf en denkt: “Die Paul Jansen, dat is het. Ik neem een abonnement”.
Overal ter wereld hebben zulke rechters een bepaald soort journalisten altijd streng veroordeeld, namelijk degenen die het hier bovengenoemde Cababa afwijzen. Het publiek heeft goed nieuws media steevast links laten liggen. De meeste mensen  kijken niet naar journaals waarin de verantwoordelijke automobilist wel voorkomt maar de brokkenmaker niet. Dat blijkt een universeel verschijnsel.
In het Oostblok stonden de media destijds vol met goed nieuws over stijgende productiecijfers, prachtige oogsten en ijverige arbeiders die gezamenlijk innovatie tot stand brachten. Voor rampen, ongelukken, inbraken en brand had de nieuwe mens in de socialistische maatschappij immers geen belangstelling maar de nieuwe mens ging  geeuwend aan dit menu voorbij en probeerde de westerse zenders te ontvangen.
Juist het feit dat de journalistiek geen gereglementeerd beroep is, juist het gegeven dat je niemand kunt verhinderen verslag te geven van wat hij waarneemt, garandeert de openheid die wij nodig hebben om machtsmisbruik door overheden tijdig aan de kaak te stellen.
Manipulatief gedrag Mag een burgemeester  dan media van besloten bijeenkomsten weren? Dat is zijn goed recht maar hij maakt zich daarmee wel verdacht. Hij heeft zeker iets  te verbergen. Of hij wil zijn manipulatief gedrag buiten het zicht houden. Het  is evenzeer het goed recht van iedereen om die conclusie openbaar te maken. En niemand hoeft Rutger of Jan Roos of wie dan ook te woord te staan als die hun microfoon onder je neus houden maar het is aan de andere kant niet verstandig hen de zaal uit te jagen. En zij mogen daarna voor het forum van heel Nederland over jou zeggen wat ze willen met de beelden van jouw verkrampte lippen stijf op elkaar erbij.
Toch kan ik mij voorstellen dat  ‘De Pers in Nederland’ voor sommige lezers naar meer smaakt. Het is antiquarisch nog wel verkrijgbaar. Hier de gegevens. De Pers in Nederland. Samengesteld door H.A. Goedhart. Onder Auspiciën van het Departement van Volksvoorlichting en Kunsten. Met een inleidend Woord van Max Blokzijl. Amsterdam 1943. N.V. Nederlandsche Uitgeverij ‘Opbouw’.
Het stuk van Harrie Kiekebosch is hier te lezen.
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.