Ik stem 'ja' bij het referendum over het verdrag met Oekraïne

Allereerst: ik heb het verdrag niet gelezen alleen een korte samenvatting en ik heb niet de illusie dat ik de internationale situatie in al haar complexiteit kan overzien en begrijpen. Ik ben geen politicus, niet academisch geschoold en ik spreek alleen vanuit mezelf, met respect voor wat anderen, bijvoorbeeld gerespecteerde en dierbare mensen om mij heen, vinden. Ik heb wel veel gelezen en gepraat over het referendum, ook hier in Oekraïne waar ik regelmatig werk. En ik ben in staat geweest om kennis te nemen van het gemanipuleer met media, stemwijzers, informatie en beelden. Er woedt niet alleen een militaire oorlog: men vecht keihard om het bepalen van de beeldvorming in mijn hoofd en dat van mijn medemensen. Dat voelt als oorlog: ook hier heiligt het doel zo ongeveer alle middelen.

En ironisch genoeg schrijf ik deze post in het vliegtuig van Kiev naar Amsterdam. Letterlijk hangend tussen twee landen die mij dierbaar zijn.

Natuurlijk is het zo dat internationaal opererende bedrijven, machtspolitici en banken in Nederland en Europa de kans aangrijpen om “hun ding” te doen. Dat doen ze met elk land waarmee we samenwerken en waarmee sprake is van ongelijkheid en ongelijkwaardigheid: door een corrupt bewind, een slechte infrastructuur of een zwakke economie. We zien dat binnen en buiten Europa. Het is uiteindelijk een vorm van “plunderen” en ze doen het samen met partijen in het land zelf die vaak primair hun eigen belang dienen en niet dat van de gewone mensen. Ik betwijfel dan ook of de gewone mensen in Nederland en Oekraïne hier enig economisch voordeel bij hebben. What else is new?

En het Rusland van Poetin wil niet dat Oekraïne bij Europa komt. Dus het verdrag maakt Poetin boos en kan agressie oproepen. Begrijpelijk dat we bang zijn voor verdere escalatie en oorlog. Er woedt al een bittere oorlog in Ukraine aan de oostgrens van Europa tegen de Russische expansie en ook het Midden-Oosten is een slagveld van landen als Rusland, de VS, Turkije en Nederland die allemaal een andere positie kiezen. Burgers worden gedood en massaal naar Europa gebombardeerd.

Vijandsbeelden Ik houd niet van vijandsbeelden of zoals je wilt “demonisering” van leiders, volkeren, landen of bevolkingsgroepen. Iedereen heeft “boter op zijn hoofd” en een verantwoordelijk aandeel in de ontstane situatie.

Maar ik zie wel overal het versterkt opkomen van politici die gebruik makend van angst, en verongelijktheid en die agressief, expansief en discriminerend zijn. Voorbeelden zijn Le Pen, Wilders, Erdogan en Trump, maar je ziet het eigenlijk overal: binnen en buiten Europa.

De reacties daarop van regeringen (zoals in Nederland, Engeland en Frankrijk) en Europa als geheel lijken zwak en ingegeven door eigenbelang en opportunisme. Men schuift een stuk naar rechts en lijkt te proberen problemen ver weg en naar een later tijdstip te duwen. Intussen valt niet alleen het Midden Oosten uiteen, maar ook Rusland desintegreert en Europa lijkt nog slechts door Duitsland en Frankrijk bij elkaar te worden gehouden. Meer olie op de golven oogt niet verstandig.

Corruptie En natuurlijk is Oekraïne corrupt. En hadden ze daar zelf veel eerder en sneller iets aan moeten doen in plaats van naar anderen, zoals Rusland, Europa en Amerika te wijzen.

En speciaal voor mijn Hoornse vrienden: die schilderijen zijn volgens mijn Oekraïense vrienden gestolen door een criminele bende in Oost- Oekraïne en daar weggehaald door een andere semi-criminele militie. Die overigens werd geprotegeerd door iemand “hoog in de politieke hiërarchie” zoals alle criminele bendes in Oekraïne. Echter: dit verhaal speelt al een aantal jaren. En de beschermer van de militie was iemand van de vorige, verjaagde regering. Ik bedoel: wat de waarheid ook is: wees niet te kort door de bocht met beschuldigingen. Alhoewel een ding zeker is: er is nu niet bepaald sprake van een stabiele rechtstaat. Zoals ik ook weet van mijn werk in de forensische psychiatrie en het gevangeniswezen.

En mijn partij, de SP is faliekant tegen het verdrag, lees Harrie van Bommel. Niet gemakkelijk voor mij om op zo’n belangrijk dossier een ander standpunt te kiezen.

Waarom ik “Ja” stem Ik stem “Ja” omdat ik in een “gebroken” en corrupte wereld voor de positieve en op herstel gerichte krachten wil kiezen. We zijn geen betere en eerlijkere mensen dan de Oekraïners. Breek me de bek niet open over de morele standaarden van Nederland en andere Westerse landen. Wij hebben wel al heel lang een soeverein land en een rijke, stabiele democratie. Voor de Oekraïne, altijd geknecht en onderdrukt, is het gevecht voor soevereiniteit en democratie een krachtige, maar prille ontwikkeling. Volkeren die verstikt worden door overheersing verdienen mijn steun. En ik geloof geen bal van de getallen over Oekraïners die bij Rusland willen horen: dat wil een overgrote meerderheid niet!

De gebeurtenissen op Maidan, waarvan gisteren het tweejarig bestaan werd gevierd, waren indrukwekkend en markeren een historisch moment en een beweging die wellicht nog twee generaties nodig heeft om van Oekraïne een gezond en volwassen land te maken. Veel jonge mensen zijn heldhaftig gesneuveld in dat gevecht en velen bevechten vandaag nog steeds de corruptie en hun toekomst. Dit is een krachtige, duurzame ontwikkeling die ik in de Oekraïne ervaar en waar ik in geloof. Elke dag sneuvelen Oekraïners in de strijd tegen Rusland. Ik heb de afgelopen jaren met veel jonge Oekraïners gesproken. Ze zijn intelligent en gedreven, zijn Westers georiënteerd en horen bij de generatie van mijn kinderen en voelen zich, net als hen, wereldburgers. Zij verdienen mijn steun.

Mensenrechten Ik werk in projecten die gaan over de mensenrechten en werk daarin samen met regeringsfunctionarissen, de ombudsman van het parlement, NGO’s en “gewone mensen” werkzaam in de psychiatrie en het gevangeniswezen. En ik werk met collega ’s uit een land als Litouwen dat 10-15 jaar geleden er bijna net zo slecht voorstond als Oekraïne en zich sindsdien enorm ten positieve heeft ontwikkeld. Mijn hart gaat uit naar de forensisch psychiatrische patiënten in hun pyjama’s die tientallen jaren zonder behandeling en menswaardige omstandigheden opgesloten worden. En gedetineerden, vaak opgepakt voor bezit of gebruik van een kleine hoeveelheid softdrugs en voor jaren bij hun familie worden weggehaald . Goede mensen werken hard om iets aan hun mensenrechten te doen. Ik observeer daarbij een harde en moeilijke strijd tussen de “goeien” en de “kwaaien” in dit land. De “goeien” verdienen mijn steun.

Mijn stem “voor” is geen economische stem, geen stem voor mijn of ons directe eigenbelang. Het is een psychologische stem, een stem uit solidariteit met de positieve krachten in Oekraïne. Mensen die ik vergelijk met de verzetsstrijders in Nederland in de tweede wereldoorlog. Verzetsstrijders wilden niet dat hun kinderen in een fascistische dictatuur zouden opgroeien en offerden daarvoor hun veiligheid op. Veel Nederlanders reageerden toen met angst en passiviteit of veranderden in verraders. Een kleine groep stond op tegen de bezetters. Iedereen wil vandaag de dag met hen geïdentificeerd worden, en zij worden vaak gezien als degenen die gevochten hebben voor onze huidige situatie. Dat soort mensen verdient mijn steun.

Gevolgen van een “Nee” En last but not least : wat gebeurt er als we “nee” stemmen? Het zal een psychologische schop in de rug van de goede krachten in Oekraïne betekenen. Een dreun die hen definitief zou kunnen terugduwen in de armen van het machtige Rusland.

Maar ook in de Baltische staten, Georgië en vele andere landen zal men het ervaren als een teken er alleen voor te staan tegenover de Russische Beer. De angst in deze landen ruikt anders dan de onze. Daar waar wij bang zijn onze comfortabele welvaart en uitzonderlijke veiligheid te verliezen, herinneren de landen in Oost-Europa zich nog heel goed de onvrijheid, onderdrukking en marteling van enkele tientallen jaren geleden. Een situatie waar overigens in Rusland al weer volop sprake van is.

Een “Nee” zal niet alleen de mogelijkheden om handel te drijven beperken, maar ook de uitwisseling van kennis en het ondersteunen van de strijd tegen de corruptie voor de mensenrechten. En het zal Poetin een strakke wind in de rug bezorgen, die ons op vele fronten duur kan komen te staan.

En de gewone Oekraïner? Die zal zich wellicht voelen als een drenkeling die ons met een reddingsboei op de kant ziet staan. En krijgt toegeroepen: “Je verdient het niet dat ik een nat pak voor je haal. Want je had allang zelf zwemles kunnen nemen”.