Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Het leed dat pinnen heet

  •  
28-01-2014
  •  
leestijd 9 minuten
  •  
517 keer bekeken
  •  
pin_300_02.jpg
Ancilla Tilia over het einde van contant betalen: minder vrijheid, minder privacy en minder geld
Ancilla zet zich in voor privacybescherming. In deze long read (2100 woorden, gemiddelde leestijd circa 10 minuten) legt ze uit wat de verstrekkende gevolgen zijn van het afschaffen van contant geld. Stuk voor stuk schoffelt ze alle argumenten om over te stappen op ‘pin only’ onderuit. Pinnen lijkt gemakkelijk maar leidt in werkelijkheid tot minder vrijheid, minder privacy en zelfs minder geld.
Vorige week ging ik vol goede moed voor het eerst naar een Amsterdamse yogaschool. Helaas zag ik ik op de deur het gevreesde bordje ‘pin only’ , dat je steeds vaker ziet in winkels en bij bedrijven. Dit bleek de zoveelste onderneming die klanten met contant geld gewoon de deur wijst.
In Amsterdam kun je nu in veel buurten niet meer met je contant geld terecht bij de bakker, de koffiezaak, de pizzeria, de supermarkt, de boekenwinkel, de slijterij, de telefoonzaak, de stomerij, parkeerautomaten en nu dus ook de yoga school.
Het probleem breidt zich in het hele land uit: Nijmegen kondigde in 2012 trots aan een ‘primeur’ te hebben met hun grote elektronisch betalen campagne, in Almere zijn al proeven aan de gang met Pin Only en in Leiden zijn ze zelfs al begonnen met mobiel betalen. Rond de feestdagen in december ging er amper een dag voorbij dat het nieuws niet berichtte over het gigantisch aantal pinbetalingen. Want iedereen met een beetje marketing en/of psychologie ervaring weet: geef de indruk dat ‘iedereen’ iets doet, en de meeste mensen zullen niet willen achterblijven.
6347358049_e29f47ce53_m
De landelijke campagnes om ons ervan te overtuigen dat betalen zonder cash geld een goed idee is komen van alle kanten. Draaiboeken voor ondernemers en cursussen voor medewerkers, pr-slogans als ‘klein bedrag, pinnen mag’ en ‘pinnen, ja graag!’
Het doel moge duidelijk zijn: een cashvrije maatschappij. Volgens de consumentenbond kunnen we binnen 5 jaar alleen nog maar pinnen of met mobiel betalen. Inmiddels zijn we allemaal doodgegooid met de de voordelen: gemak, kostenbesparing, veiligheid, en – mijn favoriet – hygiëne.
Maar is pinnen wel daadwerkelijk zo veilig…? Omdat ik het gevoel heb dat er het één en ander schort aan deze kortzichtige redenering neem ik de argumenten graag wat beter onder de loep. 
‘Goedkoper’ Is cashvrij betalen echt goedkoper voor ondernemers? Mwah… Bij een grote bankstoring, zoals bijvoorbeeld begin 2013 plaatsvond, worden gemiste inkomsten niet vergoed. Dagelijks gaat er in de detailhandel ongeveer 250 miljoen euro om. Als er door de storing ook maar 1 procent minder omzet wordt gedraaid, heb je het dus al over enorme bedragen. Ieder uur dat iDeal niet werkt kost webwinkeliers tussen de 5 en 7 miljoen euro.
Het argument ‘goedkoper’ gaat sowieso niet op voor de consument. Wanneer de cassière een fout maakt. geeft ze je niet even simpelweg het geld terug en kunnen er weken overheen gaan voordat je het teveel betaalde teruggestort krijgt. Erg vervelend wanneer je op een krap budget moet leven. 
Volgens de universiteit van Leiden geven mensen sneller meer geld uit wanneer ze geen overzicht hebben, wat eerder optreedt als ze geen geen fysiek geld in handen hebben. Je ziet je portemonnee niet leger worden. Om die reden raden budgetsadviseurs dan ook aan contant te betalen. Op die manier is het makkelijker om overzicht en controle te houden over je financiën.
Je bent dus sneller duurder uit wanneer je met een pinpas of creditcard gaat winkelen, niet in de minste plaats omdat het makkelijk is om rood te staan zonder je het te realiseren. Rood staan kost natuurlijk ook weer geld. Volgens het BKR heeft inmiddels bijna 8% van de Nederlanders een schuldenprobleem.
Er wordt geïnsinueerd dat elektronisch bankieren geheel risicoloos is. Dat is helaas allesbehalve zo. Het aantal slachtoffers van phising, skimmen, identiteitsdiefstal en online fraude is aanzienlijk en het worden er elke dag meer. De politie kan weinig met deze – vaak internationale – criminaliteit en accepteert in het geval van identiteitsdiefstal soms zelfs gewoon geen aangiftes meer. Het kan kloppen dat u daar relatief weinig over hoort. Banken houden de werkelijke cijfers over cybercrime namelijk liever stil en raden gedupeeerden zelfs af om aangifte te doen.
Gedupeerden van cybercriminaliteit zijn niet alleen hun dag- of weekbudget kwijt, maar ervaren in tegenstelling tot slachtoffers van een ordinaire beroving soms duizenden euro’s aan schade achteraf. Gemiddeld is een slachtoffer van bankfraude bijna 2000 euro lichter. En mocht je denken dat banken die schade meestal vergoeden, dan moet ik je helaas melden dat ook dat een illusie is. De banken hebben net de regels voor klanten aangescherpt, om zo min mogelijk verantwoordelijkheid te hoeven nemen. Zo moet u kunnen aantonen dat u met regelmaat uw bankafschriften controleert en mag uw bankpas nooit door iemand anders zijn gebruikt. Niet altijd even handig in een gezinssituatie.
Ik durf te wedden dat een aantal Cyprioten en klanten van IJslandse banken het oneens zijn met de stelling dat je geld überhaupt veilig zou staan op een bank. Het feit dat Dijsselbloem instemde met de suggestie dat de bail-in een ‘template’ voor de rest van de EU is, stelde me nou niet bepaald gerust. (Hij nam de uitspraak later terug, deze zoon van een leraar Engels – en winnaar van de Duidelijketaalprijs 2013 voor zijn beheersing van de Engelse taal – wist volgens eigen zeggen niet wat het woord ‘template’ betekent).
De Deutsche Bank heeft zelfs al voorgesteld om private bezittingen van Europese burgers eenmalig te belasten in het geval dat een land in financiële nood zit. Zijn wij in de toekomst veilig voor de gevolgen van blunderende banken en overheden die in de problemen komen? Voor een heleboel Europeanen is hun bankrekening een dure grap geworden.
‘Veilig’ Onder leiding van minister van Justitie Ivo Opstelten, die zelf een week lang geldloos door het leven ging ter promotie van de pinpas, wordt het argument van veiligheid gepusht. Hiermee doelt men op de sporadische overvaller en tasjesdief. Dat is natuurlijk vervelend en zo’’ overval kan zelfs traumatisch zijn, maar een crimineel is niet alleen uit op cash en kan er ook vandoor met je horloge, designertas of mobiele telefoon. Sterker nog: een overvaller kan niet zien of je geld of pasjes in je tasje hebt zitten. Hiermee daalt het risico op een beroving dan ook niet.
De meeste mensen zullen op een doordeweekse dag niet snel meer dan 250 euro contant op zak hebben en dat zal de financiele schade beperken. De enkeling die ik ken die overvallen is, maakte zich dan ook drukker om de schrik en om de last van het blokkeren van pasjes dan om het kwijtgeraakte geld.
752639230_2119052fa8_m
Zelfs De Nederlandsche Bank waarschuwt voor ‘pin only’ met verwijzing naar het risico van cyberaanvallen en stroomproblemen. Ook het NIBUD instituut voor budgetvoorlichting adviseert om altijd contant geld achter de hand te houden. Als straks geen enkele winkel meer contact accepteert is zo’n voorzorgsmaatregel zinloos. Het is dus maar net hoe je ‘veiligheid’ bekijkt.
‘Privacy’ Je betalingsgegevens en alles wat deze vertellen over je persoon en levenswijze zijn op het gebied van privacy een van de weinige dingen waar we nog enige controle over hebben. Vorig jaar werd betalingsverwerker Equens al genomineerd voor een Big Brother Award vanwege het zonder medeweten of toestemming van klanten willen doorverkopen van transactiegegevens aan derden. Ook de NSA heeft interesse in het betalingsverkeer van de argeloze Europeaan. De EU heeft onder de noemer Terrorist Finance Tracking Program een overeenkomst met de VS om zonder morren betalingsgegevens van onschuldige burgers te verstrekken. (Europa geniet niet dezelfde rechten want omgekeerd is dat niet zo).
Wanneer contant betalen geen optie meer is gaan er geen dag voorbij dat er niet geregistreerd wordt waar je wanneer en hoe lang bent geweest. En die registratie duurt waarschijnlijk vanaf het moment dat je inkomsten krijgt tot aan het einde der tijden.
Dat dergelijke informatie, en dan vooral big data , big business is voor veel partijen mag inmiddels duidelijk zijn. Adverteerders en veiligheidsdiensten zijn maar wat blij met al deze gegevens.
Ik denk bijvoorbeeld aan Ahold, dat niet alleen moederbedrijf is van de Albert Heijn, maar ook van Bol.com, Gall & Gall, the Coffee Company (pin only) én, de meest interessante van allemaal, verzekeraar Ohra. Ik hoef niet uit te leggen dat bepaalde aankopen en leefpatronen erg interessant kunnen zijn voor je verzekeraar. Oh hey, en wat een toeval! ING bank is een groot aandeelhouder van Ahold, maar dat staat natuurlijk verder volledig los van dit verhaal. Or does it…?
Daar zijn wetten voor, om ons te beschermen, zegt u? Zoals beveiligingsexpert Jacob Appelbaum mij vertelde in een interview: “Privacy by policy is no privacy at all.” Dit werd onlangs weer bevestigd toen de belastingdienst tegen de regels in parkeergegevens bleek op te slaan. Voor dat fenomeen bestaat nu al een een eigen term: de function creep . Wanneer beloftes eenmaal verbroken worden is het kwaad meteen al geschied.
‘Keuzevrijheid’ Wil je spontaan geld inzamelen voor Syrische kindvluchtelingen? Dan mag je eerst aantonen dat je geen terrorist bent. Dat ondervond een klant van de ING onlangs nadat hij een transactie van 15 euro probeerde te maken. Ook voor Myanmar, Noord-Korea, Soedan, Iran en Cuba worden transacties niet in behandeling genomen.
Voor de gemiddelde mens met een gewone baan en een comfortabel leven is het moeilijk voor te stellen, maar bijna 100 miljoen Europeanen zijn ‘unbanked’ . Oftewel, deze mensen hebben geen bankrekening. Waarschijnlijk omdat je die simpelweg vaak niet kunt krijgen wanneer je schulden hebt of dakloos bent.
Het aanvragen van een pinpas kost geld. Tussen de 12 en de 200 euro. Zelfs voor het storten van geld krijg je een rekening gepresenteerd. Door over te gaan op een cashvrije wereld sluiten we deze armere bevolkingsgroep geheel buiten de maatschappij. Je zou zelfs kunnen stellen dat we ze zo op termijn de criminaliteit in drijven. Deze discriminerende klantonvriendelijkheid lijkt me principieel een slechte zaak.
Zowel kennis als geld zijn macht. Beide ongelimiteerd overdragen aan de bancaire industrie, en ze daarmee dus nog veel meer macht in handen geven, is iets waar we vraagtekens bij moeten blijven stellen.
Beschik je eigenlijk nog wel echt over je eigen geld? Niet als er een bankencrisis uitbreekt, dan mag je slechts 100 tot 200 euro per dag opnemen als het aan Europa ligt. Dit om het ‘eigen’ vermogen van de banken te beschermen in noodsituaties. Afgelopen week werd het zelfs bekend dat banken steeds vaker om de reden en ‘bewijs’ vragen wanneer je geld, JOUW geld , wilt opnemen, aldus de BBC.
‘Maatschappelijk verantwoord’ Leuke gedachte, maar hoe maatschappelijk verantwoord is de bankenindustrie waarvan we onszelf daarmee afhankelijk maken?
De beslissing om cashvrij te gaan uit naam van gebruiksgemak is wellicht wat ongelukkig getimed gezien de gebeurtenissen van de afgelopen vijf jaar. Het ene na het andere bankschandaal volgde elkaar in rap tempo op. Na de kredietcrisis van 2008 zouden we toch beter moeten weten.
Terwijl ons verteld wordt dat contant geld voornamelijk zwart is en wordt gebruikt door criminelen voor belastingontduiking, wast de bankensector zijn handen zelf schoon met een boete’tje hier en een verontschuldiging daar. Ondertussen wordt er nog steeds net zo hard geld verdiend met dubieuze praktijken en worden er bonussen uitgekeerd met het geld van belastingbetalers.
Recent kwam in het nieuws dat de Schotse bank RBS zelfs opzettelijk goedlopende kleine ondernemingen failliet zou hebben laten gaan om zo goedkoop beslag te kunnen leggen op hun bezittingen. Bankgigant HSBC verzorgde transacties voor wapenhandel, drugskartels en terroristische organisaties. Klokkenluiders, zoals de Duitse Gustl Mollath, worden linea recta naar de psychiatrische inrichting verwezen als ze een boekje open doen over de praktijken.
Zelfs onze eigen vertrouwde Rabobank is niet langer schandaalvrij na Libor en ook de zogenaamde ethische Britse bank Co-op moest zich uitleggen naar aanleiding van een drugs schandaal van hun CEO. Om nog maar te zwijgen van Standard Chartered. JP Morgan, Citibank, Barclays, Mizuho, UBS, enzovoorts. Maatschappelijk verantwoord? Nee dus.
‘Duurzaam’ Ook met oog op duurzaamheid is meer macht voor banken een slecht idee, het is niet voor niets dat de bank Triodos de enige is die zich kan profileren als duurzame bank. Bij elke andere bank kun je er van uit gaan dat je geld wordt gebruikt voor ‘duurzame’ projecten als kernwapens.
Hebben banken ons grenzenloze vertrouwen wel verdiend? Moeten we ons financiële leven nu helemaal aan ze uitbesteden? Voor zoiets belangrijks als levensvoorzieningen word ik liever niet volledig afhankelijk van de grillen van de bankenindustrie.
Tot slot mijn favoriete argument voor Pin Only, namelijk ‘hygiene’: 
RTEmagicC_shut_300.jpg
Het is aangetoond dat té hygiënisch leven de kans op allergieën, zoals de potentieel dodelijke pinda-allergie, kan vergroten. Dus in die zin zou je kunnen stellen dat Pin Only zelfs dodelijk kan zijn. Ok, dat is wellicht wat kort door de bocht, maar met alle bovengenoemde argumenten hoeven we het verder niet meer over dit onzin-argument te hebben, lijkt me.
Daarom is verplicht cashvrij een weg die naar minder vrijheid en meer risico’s voor burgers leidt. Het is vrij bizar dat we door het ene bedrijf gedwongen worden klant te zijn van een ander bedrijf. We raken opgesloten in een systeem waarover we langzaam de controle kwijtraken.
Dus lieve ondernemers, doe ons allemaal een lol: “Shut up and take my money!”

Meer over:

opinie, leven
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.