Het kiezersbedrog van de PvdA en de VVD

Diederik Samsom stelde in de verkiezingen helder dat hij geen beloften deed. Toch zal hij niet ontkennen dat hij verwachtingen wekte. Hij deed zijn best om mensen naar de stembus te krijgen met het benadrukken van zijn politieke doelen en overtuiging en met zijn afwijzen van het beleid van de VVD.

Wellicht lieten sommige kiezers zich opjutten en kregen zij overspannen verwachtingen. Daar gaat het niet om. Het gaat om de realistische verwachtingen die kiezers konden krijgen wanneer zij Samsom op zijn woord geloofden, zoals hij wilde dat men hem geloofde. Deze mensen tellen nu hun knopen en zien zich ernstig teleurgesteld. Inderdaad, Samsom deed geen beloften. Dat geeft echter geen vrijbrief om daarna alles te kunnen doen.

Er blijft een minimum nodig aan herkenbaarheid, rechte rug, staan waarvoor je gekozen bent. Dat is in de coalitie-onderhandelingen niet gebeurd. Het mag dus niet verbazen dat de coalitie van 41+38 = 79 zetels in de Kamer al gezakt is naar 26+26 = 52 in de peilingen. Het zijn maar peilingen en er zijn nog drie jaar te gaan waarin de economie zich kan herstellen. Maar kiezersbedrog blijft het. Dit moet benoemd worden willen we een oplossing krijgen.

Dat Mark Rutte kiezersbedrog pleegde is eenvoudiger aan te tonen. Het is evident. In de campagne beloofde hij dat er geen extra geld naar Griekenland zou gaan. Iedere deskundige wist dat de Griekse schuldenlast veel te groot is om een herstel mogelijk te maken. Kwijtschelding was hoe dan ook onvermijdelijk. Dat gebeurde dan ook eind november.

Er zijn dus twee mogelijkheden. Ofwel Rutte wist in september niet waar hij het over had, ofwel hij vertelde een leugen en deed een loze verkiezingsbelofte om de PVV zetels af te snoepen. Het lijkt me redelijk om te veronderstellen dat Rutte heel veel niet weet. Maar gedurende de slepende Griekse kwestie zal hij menigmaal zijn bij gesproken over de onvermijdelijkheid van kwijtschelden.

De grote politieke beoordelingsfout van Rutte is geweest dat hij het minderheidskabinet met de PVV mogelijk heeft gemaakt. Het ontmaskerde hem als een handelsreiziger en windvaan, die afhankelijk van de politieke wind altijd wel een drogreden heeft klaarliggen. Het gaat Rutte blijkbaar om het politieke spel en de macht, en niet om de fundamentele waarden van Vrijheid en Democratie waarvoor zijn partij zegt op te komen.

Geert Wilders is destijds begonnen met een aanvaardbaar onderscheid tussen fatsoenlijke moslims en onfatsoenlijke extremisten. Na een paar jaar is Wilders echter zelf extreem geworden. De PVV zet nu minderheden in dit land weg als minderwaardig. De partij ligt op de loer te wachten op ieder incident om dit vervolgens uit te vergroten in een populistische jacht op zetels. Een fatsoenlijke VVD kan dit niet toestaan, maar Rutte heeft de VVD meegetrokken in het on-fatsoen. Door PVV regeringsmacht te geven hebben VVD en CDA de mensonterende ideologie van de PVV een vorm van legitimatie gegeven.

Echter, de juiste manier om de PVV te bestrijden is de schijnargumenten af te branden. Dat Mark Rutte en Maxime Verhagen dit niet aangevoeld hebben, toont hun politieke verloedering. Dat de PVV nog niet gedecimeerd is toont ook de onmacht van zulke politici, die spel en macht voorop stellen in plaats van de bescherming van de waardigheid van burgers en samenleving. Maxime Verhagen en het CDA hebben de prijs voor de beoordelingsfout betaald, maar het is verbazingwekkend dat dit nog niet gebeurd is bij Mark Rutte en de VVD.

De grote politieke inschattingsfout van Samsom is geweest dat hij met Rutte in zee is gegaan. Samsom had helder kunnen stellen dat, gezien de verkiezingsuitslag wellicht een coalitie met de VVD onvermijdelijk was, maar dan niet onder leiding van degene die ook het kabinet met CDA en gedoogsteun door de PVV mogelijk had gemaakt. Wonderbaarlijk genoeg konden we in de krant lezen dat Samsom juist heel gezellig met Rutte had zitten dineren. Ook konden we lezen dat leiders van andere fracties Rutte zeer charmant hadden gevonden, tot het moment dat ze voor hem niet meer nodig waren. Blijkbaar is het Samsom nog niet duidelijk hoe het met Rutte gesteld is, en moet hij maar eens goed met deze andere politici gaan praten.

Ik ben ook wetenschapper. Wetenschappers stellen zich in het algemeen behoedzaam op tegen politici. Wetenschappers zijn sowieso behoedzaam, zeker onder elkaar, maar bij politici vermoeden ze andere zeden en gebruiken en dan is het extra oppassen geblazen. Wanneer een glas half leeg of half vol is, dan zal een wetenschapper vaststellen dat het zowel half leeg als half vol is. Een politicus kan echter de ene keer stellen dat het glas half leeg is en een andere keer dat het glas half vol is, naar gelang het uitkomt en wat het publiek graag wil horen. Zoiets is toch een andere manier van omgaan met de waarheid dan in de wetenschap gebruikelijk. Bovendien hebben politici met zulke praatjes de macht gegrepen, dus ook een wetenschapper doet er verstandig aan deze manipulatieve machtgrijpers niet tegen de haren in te strijken.

Inmiddels groeit er enige boosheid in het land. De gangbaar toch nuchtere journalist Marike Stellinga meldt dat ze boos is over het salaris van 550.000 euro van Gerard van Olphen van de SNS staatsbank. Mark Rutte verdedigt dat salaris met het schijnargument van marktwerking, terwijl Stellinga terecht opmerkt dat hier geen markt is. Maar ook Dijsselbloem van de PvdA ondersteunt die perverse betaling. Stellinga roept ons allemaal op: “Bel uw Tweede Kamerlid op, stuur hem of haar een e-mail, en eis dat we nu eindelijk, eindelijk, eindelijk, echt strenge regels voor de banken gaan invoeren. Als we die hebben, worden die salarissen direct een stuk lager.” (Economiebijlage NRC, 2-2-2013 pag 2). Het klinkt nogal schril, zo’n oproep, terwijl het kernprobleem is dat er kiezersbedrog wordt gepleegd.

Als wetenschapper adviseer ik burgers een helder signaal naar het parlement in Den Haag te sturen. Ooit stelde de paus op grond van zijn geloof dat de zon om de aarde draaide maar stelden Copernicus en Galileo op grond van wetenschappelijk inzicht dat de aarde om de zon draaide. Momenteel gelooft het parlement klaarblijkelijk dat alles om het parlement draait. Mijn positie als wetenschapper is dat alles om de waarheid draait, zodat er niets om het parlement draait wanneer het parlement de waarheid uit de weg gaat. Helder en eenvoudig. Conclusie: nieuwe verkiezingen zodat kiezers op zijn minst kunnen tonen hoe zij over deze VVD & PvdA combinatie denken. Jaarlijkse verkiezingen zijn sowieso nuttig om de kiezers meer macht te geven.

Op de avond dat het kabinet Rutte II 100 dagen aan de macht is, 12 februari, debatteren we over de vraag hoe dit kabinet bevalt. Is dit een goede coalitie na jaren van polarisatie? Of een recept voor maatschappelijke onvrede? We gaan in gesprek met opiniepeiler Maurice de Hond, fervent pleitbezorger van meer democratie. Lees hierover zijn opiniestuk. En verder politiek filosoof Gerard Drosterij, politiek historicus Ewout Klei en Josien Pieterse (directeur Netwerk Democratie). Meer informatie? Kijk hier.