Het is allemaal de schuld van Diederik

Woensdag ging een filmpje viraal waarin een zingende Diederik Samsom te zien is die de spot drijft met zijn impopulariteit. Het gebeuren vond plaats tijdens een informele borrel met PvdA- en VVD-kamerleden. Er zijn inmiddels talloze artikelen in de media te lezen over het gevoel van humor dat Samsom hervonden zou hebben, waarbij de hoopvolle verwachting wordt uitgesproken dat deze lichtvoetige toon hem mogelijk stemmen gaat opleveren. Vreemd, want bij mij wekte het bovenal weerzin op.

Nu kan ik mij niet geheel verplaatsen in de PvdA-achterban, maar volgens mij is het een typisch geval van een mismatch tussen de Haagse psychologie en die van de gemiddelde stemmer. Binnen de logica van politiek Den Haag is ironie en zelfrelativering een groot goed. Beleidspunten die je binnensleept, stemmen die je wint, het is allemaal onderdeel van het grote spel. Mensen die dat spel te ernstig en met teveel verbetenheid spelen, daar wordt op neergekeken. Dat gold voor Agnes Kant van de SP, het geldt ook voor Diederik Samsom. Het fanatisme van Samsom maakt hem soms onuitstaanbaar, zo gaat de analyse.

Voor degenen buiten de glamoureuze kaasstolp van politiek en media is de logica van het spel juist één van de dingen die mensen wantrouwend maakt richting de politiek. De continue koehandel met principes en overtuigingen; de politici die elkaar in de politieke arena te vuur en te zwaard bestrijden om vervolgens gemoedelijk met elkaar een biertje te gaan drinken, dat wekt argwaan. Alsof het enkel voor de bühne is. Waar onder insiders de ironische zelfrelativering gewaardeerd wordt als blijk van professionaliteit en emotionele controle, daar hecht de kiezer aan authenticiteit en gevoelsmatige betrokkenheid. Iemand als Wilders begrijpt dat. Hij komt altijd oprecht boos over en je zult hem niet zo snel met zijn politieke tegenstanders een lolletje zien trappen.

Wat Samsom onuitstaanbaar maakt is niet zozeer zijn gedrevenheid. Politiek is tenslotte een roeping en een politicus kan niet zonder drive. Het probleem is eerder dat hij een beleid dat haaks staat op de waardes van zijn partij met zoveel overtuiging uitdraagt. Niet als de gebrekkige uitkomst van bestaande verhoudingen, maar als de enige moreel juiste keuze, als het enige eerlijke verhaal. Samsom is zelfs bereid zijn eigen dochter als voorbeeld in te zetten om zo het korten op de zorg te verdedigen. Uiteindelijk staat zijn verbetenheid enkel in dienst van het spel, dat is de impressie die achterblijft.

Dat Samsom in een soort bonte avond-toespraak de spot drijft met het feit dat het bezuinigingsbeleid waar hij zich zo voor heeft ingezet, bovenal hem wordt aangerekend, daar krijg je als kijker een nare smaak van in de mond. Alsof het meest schrijnende slachtoffer van de bezuinigingen de electorale populariteit van Samsom is. Dat hij zijn act opvoert voor een jolig en verbroederd publiek van VVD- en PvdA-kamerleden die zich gezamenlijk vrolijk maken over de impopulariteit van hun beleid, maakt de zaken er niet veel beter op.

Dit alles lijkt mij gezond verstand. In Den Haag beleeft men dat blijkbaar anders.