Heeft Nederland ruimte voor een polder-Syriza?

Jeroen Dijsselbloem heeft afgelopen vrijdag namens het EU-establishment de nieuwe Griekse ministers diep in de ogen gekeken. Zij knipperden niet. Het was tekenend voor de politieke situatie in ons werelddeel dat juist een sociaaldemocratische bewindsman die taak op zich nam. In Athene is de zusterpartij van de PvdA, de Pasok, teruggebracht tot een onbetekenende splinter. Zou zoiets in Nederland ook kunnen? Dat hier een Polder-Syriza de bordjes drastisch verhangt?

Onmisbaarheid Het Front National en de Alternative für Deutschsland (waarvan de kwaadaardigheid en het potentieel niet mogen worden onderschat) hebben nauwelijks serieuze concurrentie bij het mobiliseren van die woede. De Parti Socialiste en de SPD compromitteren zich op dezelfde manier als de PvdA. In Duitsland is die Linke te besmet door het DDR-verleden om werkelijk door te kunnen stoten naar de onmisbaarheid voor het vormen van de regering. De Grünen hebben teveel boter van de gevestigde orde op het hoofd, net als Groen Links en de SP bij ons. Wie dat laatste niet gelooft, moet maar eens kijken naar gemeentes met SP-wethouders.

Uitsluiten De PVV en haar geestverwanten overal in Europa hebben een belangrijke karaktertrek gemeen met het zittende Europese establishment, dat heeft omarmd wat met een misleidende term het neoliberalisme wordt genoemd. Ze willen uitsluiten en niet insluiten. Het Wildersachtige volk doet dat op etnische basis, al dan niet religieus gemotiveerd: andersoortig volk hoort hier niet. Eigen volk eerst. Wien Neerlands bloed in de aderen vloeit, van vreemde smetten vrij. Deze politieke sambal komt in verschillende sterktes: sommige bewegingen nemen genoegen met een volledige assimilatie en het opgeven van elke eigen culturele traditie  zodat nieuwkomers hoogstens hun achternaam nog overhouden, andere gaan zonder blikken of blozen voor etnische zuivering.

Het opbloeiend salafisme en andere fundamentalistische varianten op de islam kenmerken zich overigens ook door uitsluiting: van de ongelovigen en de ketters moet je afstand houden: de kafir besmetten je. Eigenlijk zijn het loten van dezelfde uitsluitingsstam.

Begrotingstekort De partijen van de gevestigde orde staren zich blind op het begrotingstekort: financiële stabiliteit is alleen maar mogelijk als dit beneden de drie procent blijft. De schuld van rood staan wordt dan gelegd bij een uitgedijde overheid. “Hervormingen” moeten leiden tot een goedkopere staat. Een uitgebreid stelsel van sociale voorzieningen kunnen wij ons “niet meer” veroorloven, heet het dan.

Het is jammer maar helaas: er bestaat geen ruimte meer om de burger nog langer te pamperen. Die moet zijn of haar eigen verantwoordelijkheid nemen. Bij dit alles hoort een hooglied op wat flexibiliteit heet, dat wil zeggen op het gebied van de arbeidsverhoudingen: werknemers moeten gemakkelijker ontslagen kunnen worden. Allerlei voorzieningen buiten het loon om heten ineens onbetaalbaar.

Tekenend is de manier waarop de Nederlandse regering de oudedagsvoorziening van de burgers aantast door fiscale voordelen bij het pensioensparen op te heffen. Ouderen en zwakkeren komen er steeds minder aan te pas. Zij worden weggedrongen naar de rafelranden van de maatschappij. Er zijn tegenwoordig weinig Nederlanders die daarvan niet in hun directe omgeving de voorbeelden aan kunnen wijzen. Het worden er met de dag meer, nu duidelijk wordt waar de hervorming van de zorg, zoals uitgevoerd door de gemeente, in resulteert.

Insluiting Syriza verenigt burgers die zich nadrukkelijk tegen alle vormen van uitsluiting keren, de religieus/etnische en de economische. Ze stelt alle gevestigde waarheden ter discussie. Ze wijkt af van de uitgesleten paden. Ze komt met een nieuw vertoog, ze lacht om de axioma´s van de establishmentpartijen of van het xenofobe alternatief. In Spanje is zich met Podemos een geestverwante partij aan het ontwikkelen.

“ Solidariteit ” Zou dat in Nederland ook kunnen? Dat in de boezem van het volk een beweging opbloeit, die de vertegenwoordigers van het gevestigde denken opzij schuift, die haar bestaansreden vindt in de strijd tegen elke vorm van uitsluiting, die wat dát betreft zowel Pechtold als Wilders ontmaskert als kinderen van oud-gevestigd maar niet langer relevant denken? Dat een Nederlandse Syriza of Podemus het systeem aanpakt, laat zien dat in Den Haag of Brussel een reus op lemen voeten staat? Nog geen veertig jaar geleden sloeg een dergelijke beweging scheuren in een vermolmd systeem, die zich nooit meer lieten dichten: het gebeurde in Polen en die beweging heette “Solidariteit”.

“Solidariteit” is de aangewezen naam voor een Nederlands Syriza. Al was het alleen maar omdat de gevestigde orde in de Europese Unie net zo wrak is en door ingeroeste denkbeelden net zo onbeweeglijk als destijds het Oostblok.

En Europabreed: vinden we een nieuwe eenheid volgens de idealen van Podemos en Syriza? Of ontstaat er een gevaarlijke tweedeling met aan de ene kant regeringen die voor insluiting kiezen en aan de andere kant de uitsluiters, de Orbans, de Wildersen, de Le Pens de Farages?

Ik ben benieuwd naar de reacties. En mag ik Maurice de Hond, Motivaction en de andere peilers  suggereren om hier eens naar te vragen ? En die lui van het EénVandaag panel?

Beluister dit opiniestuk hier 

Volg Han ook op Twitter

Het nieuwste boek van Han is De Mooiste Jaren van Nederland (1950-2000)