Europa is verplicht om in te grijpen in het Midden-Oosten

Israël is geen cadeautje van de Europeanen aan de Joden als compensatie voor de Holocaust, vertelde de Israëlische president Reuven Rivlin het Europees Parlement afgelopen woensdag. Daardoor heeft Israël geen plichten aan Europa en Europa kan geen oplossing van bovenaf opleggen. Israël is volstrekt vrij en Europa heeft niks te piepen. Zijn argument gaat fout om drie redenen.

Ten eerste, als Israël volstrekt vrij zou zijn, zou Europa net zo vrij zijn. Dan is Europa ook vrij om artikelen uit de bezette gebieden te labelen en te verbieden en helemaal niet met Israël te handelen.

Ten tweede, ook Palestijnen zijn vrij. Het staat nu buiten kijf dat zij het recht op zelfbeschikking hebben. Dit recht houdt in dat zij – als enige – over de toekomst van Gaza en de Westelijke Jordaanoever mogen beslissen. De Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) concludeerde dat ‘over de belangrijkste rechtsvragen met betrekking tot het conflict weinig verschil van mening kan bestaan. Israël heeft de plicht het recht op zelfbeschikking van het Palestijnse volk te eerbiedigen. De vestiging van Israëlische nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever en de beperking van de bewegingsvrijheid van de Palestijnen in de bezette gebieden als geheel leveren schendingen op van volkenrecht. Hetzelfde geldt voor de bouw van de afscheidingsmuur, voor zover deze over Palestijns gebied loopt.’ Dus als Europa Israël niks mag opleggen, mag ook Israël de Palestijnen niks opleggen, want zij zijn geen Israëlische onderdanen.

Ten derde, het is onjuist dat men Israël niks mag opleggen. De AIV concludeerde ook dat ‘indien Israël onverhoopt niet bereid blijkt een einde te maken aan de groeiende kolonisering van de bezette gebieden, ontkomt de internationale gemeenschap er niet aan op woorden van protest ook daden te laten volgen. Aan aanhoudende schendingen van het internationale recht en bindende uitspraken van de Veiligheidsraad moeten consequenties worden verbonden. Voor de Europese Unie zou dat een beperking of bevriezing van haar betrekkingen met Israël kunnen betekenen en, als uitvloeisel van internationale juridische verplichtingen, het afkondigen van een verbod op importen van producten uit de Israëlische nederzettingen in de bezette gebieden.’

Erga omnes Hetzelfde hebben dertien hoogleraren volkenrecht geschreven in een brief aan de regering in 2013: ‘Het staat buiten kijf dat het Israëlische nederzettingenbeleid een continue schending van ook voor Nederland geldend internationaal recht vormt, zoals vastgesteld door de VN-Veiligheidsraad. De nederzettingen maken inbreuk op het recht op zelfbeschikking van de Palestijnen, een recht dat, zoals het Internationaal Gerechtshof in Den Haag in 2004 heeft bevestigd, erga omnes is en dus bindende verplichtingen voor álle landen behelst… De Nederlandse regering is volkenrechtelijk verplicht om bij te dragen aan de verwezenlijking van het Palestijns erga omnes recht op zelfbeschikking en om het Israëlische nederzettingenbeleid niet te faciliteren.’

‘Erga omnes’ betekent ‘naar alle’ of ‘in de richting van iedereen’. Als je een erga omnes recht hebt, kan je van iedereen eisen om het te respecteren, je kan op iedereen beroep doen om je te helpen. Bovendien hebben alle staten een belang om die rechten vervuld te zien. Hier tegenover bestaan erga omnes plichten van alle staten om twee dingen te doen. Ten eerste de plicht om Israël niet te helpen om volkenrecht te schenden. Ten tweede de plicht te waarborgen dat Israël volkenrecht en de Palestijnse rechten respecteert. Dus Europa is niet alleen vrij, maar ook juridisch verplicht om iets te doen.