De PvdA moet terug naar haar ideologische wortels

De Provinciale Staten verkiezingen van deze week maken duidelijk dat de kiezers de PvdA hebben afgerekend op de weg die de van oorsprong socialistische partij sinds een aantal jaren is ingeslagen. Zeker sinds de op rationele afspraken gebaseerde coalitie met de VVD verdedigt de partij keer op keer de verkeerde neoliberale ideologie, waarmee met name de partijtop zich steeds verder vervreemt van de eigen leden en kiezers.

Mijn vader is geboren in 1933 en kwam uit een sociaal nest. Hij gaf dit socialisme door aan zijn eigen kinderen, waarbij het begrip ‘arbeider’ een geuzennaam was en dat bleef zo tot het einde van zijn leven, ongeveer 10 jaar geleden. Zijn levensgeschiedenis maakte de betekenis duidelijk van de sociaaldemocratie in de vorige eeuw. De arbeider emancipeerde, wat met name zichtbaar was op het loonstrookje, het vervroegd pensioen etc. etc. Mensen, arbeiders van de generatie van mijn vader profiteerden optimaal van de sociale rechten die in de vorige eeuw werden opgebouwd. En met hen groeide de economie na de Tweede Wereldoorlog. De arbeider werd een assertieve consument en daar hield de emancipatie dan ook mee op.

Materiële emancipatie Je zou het een eendimensionale, materiële emancipatie kunnen noemen, omdat het maar de vraag is of men ook werkelijk socialer is geworden, bewuster is geworden dat het leven kwetsbaar is en waardevol. Dat het alsmaar verder laten groeien van de economie ook zijn nadelen heeft, bijvoorbeeld in het milieu. De PvdA heeft lange tijd een gezamenlijk doel gediend, namelijk het opkomen voor de rechten van de arbeider. Veel van deze mensen zijn de oudere generatie die nog een belangrijk deel van de partij, maar ook van de kiezers uitmaken. Nu echter de arbeider zijn rechten heeft gerealiseerd, is het de vraag welk doel de PvdA nog dient.

De jongere generatie en daar reken ik dan ook Wouter Bos en Diederik Samson toe, worden niet gehinderd door het oude, ideële gedachtegoed van de PvdA en dat leek in eerste instantie een verademing. Door hen was het mogelijk om op een rationeel, zakelijke manier een pact te sluiten met de oude vijand van de vorige eeuw; de VVD. Met deze coalitie echter heeft de PvdA zijn visie overboord gegooid, met als gevolg dat de partij onherkenbaar is geworden voor zijn eigen achterban en de nederlaag heeft geleden deze week tijdens de Provinciale Staten verkiezingen.

Inhumaan gedachtengoed Is de PvdA dan een overbodige partij geworden, omdat het vlees noch vis is? Omdat geen eigen ideologie betekent, meegaan in de neoliberale visie waarmee iedere middenpartij in Nederland blijkbaar besmet is. Meegaan in het idee dat de economie de alfa en omega is van het dagelijks leven waarin we leven. Dat de mens en zijn onvolmaaktheid (ziekte, werkeloosheid, ouderdom) wordt gezien als een kostenpost, waarop bezuinigd dient te worden. Hoe kun je dit inhumane gedachtegoed nu verkopen aan een achterban die op jouw partij stemt omdat het van oorsprong sociaal is?

Het kan niet anders dan dat deze weg dood loopt en het einde van de partij betekent. De enige manier om het tij te keren is dat de PvdA terugkeert naar de eigen bron en zeker in deze tijd, waarin de menselijkheid steeds meer in de marge terechtkomt, stelling neemt. Niet de voor zichzelf vreemde ideologie van het neoliberalisme verdedigt, maar de eigen, op nieuwe inhoud gebaseerde socialistische achtergrond. Hierbij zal de partijtop uit de eigen ivoren toren moeten komen en zich laten inspireren door de eigen leden en kiezers.

Makke schapen En de leden en kiezers zouden zich niet langer moeten gedragen als makke schapen, maar gaan staan voor de eigen ideologie, de reden waarom men lid is geworden van de partij! De PvdA is nu een hierarchisch geleide partij, maar het moet weer een van onderop, democratische partij worden, waar naar leden en kiezers wordt geluisterd. En wat de nieuwe ideologie betreft zou men als partij moeten opkomen voor de mens, niet alleen de mensen die in deze harde maatschappij kwetsbaar zijn, maar ook voor de mens als bron van creativiteit en talent. Als bron voor het kunnen scheppen van mooie dingen, maar ook als bron voor het kunnen genezen en helpen van mensen. Arbeid als iets dat de mens zin en betekenis kan geven en dat op een unieke manier bijdraagt aan het geheel.

Het neoliberalisme als dominante visie op dit moment ziet de mens enkel nog als economisch element. Als mechanisch, machinaal instrument dat net zo goed vervangen kan worden door een robot met als enige reden dat het goedkoper is. Het neoliberalisme ziet de mens niet meer als toegevoegde waarde, maar eerder als een lastpost. Omdat het ziek, oud en werkeloos kan worden. Omdat het een eigen, vrije keuze heeft, zoals de drie Eerste Kamerleden die eind vorig jaar tegen de inhumane zorgwet van minister Schippers stemden. De PvdA zou hier stelling kunnen nemen en kunnen opkomen voor het uniek menselijke.

En dan natuurlijk niet alleen. Er zijn genoeg partijen in Nederland die hierbij kunnen aansluiten zoals de SP, Groen Links, Partij voor de Dieren. En ik geloof dat als de PvdA hierbij trouw blijft aan de eigen visie en achtergrond dat dit meer kiezers oplevert dan dat men nu doet.