De progressieve islam verdient meer aandacht

Bewondering voor hun moed. Dat waren de positieve reacties op Joop naar aanleiding van de artikelen over de Saoedische presentatrice Nadine Al-Budair en journalist Isobel Yeung. Het andere geluid: ‘een roepende in de woestijn’, ’dergelijke vrouwen (en mannen) moet je met een vergrootglas zoeken’.

Wanneer Al-Budair en Yeung, beiden op hun manier, als moslima’s bedenkelijke kwesties binnen de islam aan de kaak stellen dan mag je er gevoeglijk van uit gaan dat zij dat niet zo maar als eenling doen. Zij kennen de beleving van de moslimgemeenschap van binnenuit en weten zich in hun moed zonder twijfel gesteund door vele eveneens kritische geluiden in hun samenleving.

Progressieve en kritische klanken zijn niet nieuw binnen de islam. Al in 1977 was er een beweging in Pakistan tegen de islamitische wetten die opgelegd werden tijdens de dictatuur. De moslimgemeenschap kent tal van progressieven. Zij streven naar moderne maatschappelijke normen en waarden als sociale rechtvaardigheid en gelijke rechten voor vrouwen en mannen. Zij accepteren pluriformiteit en geloven in seksuele diversiteit. Dit alles in tegenstelling tot wat sommigen ons graag willen wijsmaken.

Hebben wij, in het Westen, indertijd onvoldoende oog gehad voor die bewegingen? Hadden wij hen moeten steunen in hun strijd voor vernieuwing? Hadden wij ons met hun verlangens naar meer vrijheid en openheid moeten bemoeien? Bemoeizucht met het Midden-Oosten is ‘ons’ niet vreemd. Inmenging om politieke redenen, om kapitaal, om bestrijding van terrorisme, om strategische belangen, het Westen zit er bovenop, maar kenmerkend voor al die interventies was en is steeds weer dat het daarbij niet en al zeker niet in de eerste plaats om de burgers in die landen ging en gaat. Integendeel; die bemoeizucht heeft in de loop der jaren honderdduizenden burgerslachtoffers gemaakt. En wat zijn de bevolkingen van Afghanistan en Irak uiteindelijk met die bemoeienis opgeschoten? Niets. In Afghanistan sterven door geweld nu meer mensen dan voor de Westerse interventie.

Verbetering van de situatie voor de burgers in het Midden-Oosten wordt, zo dat al de bedoeling was, niet van buitenaf opgedrongen. Echte, duurzame veranderingen kunnen slechts ontstaan door druk en actie vanuit de bevolking zelf. Als we ons al met de ontwikkelingen in die landen willen bemoeien dan ligt, in de wetenschap van het bestaan van progressieve krachten en de vele nuances binnen de islam, zinvolle ondersteuning voor het grijpen. Nuances waarin we de bereidheid zouden moeten vinden om de progressieve en gematigde moslims de hand te reiken. Daar en hier.