De onmisbaarheid van oorlog

In 1963 kwam er in de Verenigde Staten een groep mensen bij elkaar die moest gaan onderzoeken wat het effect op diezelfde VS zou zijn als er wereldwijd een voortdurende vrede zou ontstaan en die daarbij moest bestuderen op welke verschillende manieren de samenleving zou kunnen worden gestabiliseerd. Het onderzoek dat daaruit is voortgevloeid, staat bekend als het Iron Mountain rapport. De belangrijkste conclusie van dit onderzoek was de vaststelling dat wereldvrede niet in het belang zou zijn van een stabiele samenleving.

Een vaststelling die werd onderbouwd met de opvattingen dat:

Oorlogsdreiging maakt de massa regeerbaar| Edward Griffin uitte kritiek op het Iron Mountain Rapport in zijn boek ‘het schepsel van Jekyll Eiland, een nadere blik op de federale reserve’, uitgegeven in 2002:

“Het bestuderen van verschillende manieren om de samenleving te stabiliseren klinkt lovenswaardig, maar wie het verslag goed leest begrijpt dat met ‘de samenleving’ eigenlijk ‘de regering’ bedoeld wordt. ‘Stabiliseren’ betekent dan: in het zadel houden. Deze studie is een onderzoek naar manieren om een zittende regering zijn macht over het volk te laten behouden en te voorkomen dat de mensen in opstand komen.

In het verleden is oorlog de enige methode gebleken om een regering in het zadel te houden. De bevolking wordt bang gehouden, nationalistische gevoelens worden aangewakkerd waardoor mensen loyaal worden aan hun leiders en wie zich er tegen verzet wordt al snel verraad verweten. In tijden van vrede beginnen mensen te mopperen over hoge belastingen, slechte woonvoorzieningen, gebrekkige gezondheidszorg, werkeloosheid.

Mensen krijgen steeds minder ontzag voor hun leiders en daar waar leiders niet meer gerespecteerd worden dreigt het gevaar van destabilisatie van de samenleving.  We zien er steeds meer voorbeelden van, ook in ons land. Geen regering heeft lang kunnen overleven zonder duidelijke vijanden en gewapende conflicten. Oorlog is dus onmisbaar om de ‘maatschappij te stabiliseren’.”

In het Iron Mountain rapport staat het er letterlijk: “Het oorlogssysteem is niet alleen essentieel voor het bestaan van landen als politieke eenheden; het is ook onmisbaar om een stabiele politieke structuur te scheppen. Zonder oorlog is geen enkele regering in staat gebleken om zijn eigen bestaan te legitimeren, of zijn recht op te eisen om de maatschappij te regeren. De dreiging van oorlog rechtvaardigt het bestaan van een regering.”

Het rapport concludeert dan ook dat oorlog niet kan worden vervangen, tenzij die vervanging aan de volgende drie voorwaarden voldoet: 1. Het moet in economisch opzicht verspillend zijn; 2. Het moet een geloofwaardige dreiging van enorm formaat vertegenwoordigen, en 3. Het moet een logisch excuus aandragen om mensen te dwingen hun regering te dienen.

In haar zoektocht naar geloofwaardige dreigingen op wereldschaal stelde de ‘Iron Mountain Groep’: “ Trouw van het volk is gebaseerd op een doel, en daarvoor is een vijand nodig. De vijand die het doel bepaalt moet waarachtig en enorm zijn. Op zoek naar een geschikte dreiging kan worden opgemerkt dat die dreiging helemaal niet echt hoeft te zijn. Een werkelijke dreiging is natuurlijk beter, maar een zelfbedachte kan net zo goed zijn werk doen, onder voorwaarde dat de mensenmassa’s geloven dat die wel echt is. Geloofwaardigheid is belangrijker dan waarheid. “ Als mogelijk alternatief heeft de groep de armoede onderzocht als potentiële wereldwijde vijand maar die optie is weer snel van tafel verdwenen, omdat die niet voldoende afschrikwekkend is. Alleen voor de mensen die nooit eerder in armoede hebben geleefd wordt dit als een bedreiging ervaren, maar voor de rest van de wereld is armoede nu al een alledaags feit. Op dit moment zijn er serieuze geluiden te horen die zeggen dat we wederom afstevenen op een wereldwijde recessie die bovendien vele malen ernstiger zou zijn dan afgelopen keer, waarbij voorzien wordt dat er in alle landen situaties zoals in Griekenland zullen ontstaan.

Wordt dit alternatief voor oorlog nu bewust ingezet? Een tweede alternatief voor afschrikking was een mogelijke invasie door buitenaardsen. Een optie die ook terdege overwogen is. Er zijn zelfs experimenten in die richting uitgevoerd, maar die wezen erop dat de reactie van de massa onvoldoende voorspelbaar was omdat men de bedreiging als ongeloofwaardig kon opvatten.

Er is, dit alles beschouwende, vooralsnog weinig kans op een absolute wereldvrede, omdat er eenvoudig weg geen alternatieven zijn die net zo veel arbeid en geld genereren en net zo veel economische continuïteit en sociale stabiliteit waarborgen als oorlogen. Het geeft wel een duidelijker kijk op het dreigen met en het ontstaan en voeren van het militaire conflict.

Moeten we het dan maar als een voldongen feit beschouwen, een noodzakelijk kwaad? Ik vrees van wel. Wat we wel met de conclusies uit het Iron Mountain Rapport kunnen doen: vaststellen wat de werkelijke kracht achter elke oorlog is en dat allerlei emoties (religieuze, nationalistische) van waaruit oorlogen kunnen ontstaan door visies als die uit het rapport worden aangemoedigd en geëxploiteerd.