Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

De maakbare samenleving is een utopie

  •  
27-02-2012
  •  
leestijd 4 minuten
  •  
57 keer bekeken
  •  
BNNVARA fallback image
Worden we meer solidair door geld als prikkel in te zetten? Door geld als motivatie en het middel tot geluk te zien?
Soms vraag ik mij af waarom ik doe wat ik doe. Waarom dingen gaan zoals ze gaan. Het antwoord? Ik weet het niet. Ik hou er niet van als ik iets niet weet. Gelukkig voor mij leer ik daar steeds beter mee omgaan.
Ik kan een verhandeling gaan schrijven over de zin van het leven, maar aangezien ik ook dat antwoord niet weet, begin ik daar niet aan. Dan maar mijn vraagstuk over de nieuwe politieke trend: “zelfredzaamheid, solidariteit, burgerkracht en eigen verantwoordelijkheid”. Een mondvol, en dan heb ik de overige drieëntwintig aanverwante termen niet eens genoemd.
Een financiële crisis veroorzaakt door hebzuchtige wezens, een regering die gelooft dat geld iedereen gelukkig maakt, en een gepolariseerde samenleving die snakt naar saamhorigheid en erkenning. Daar zijn we mooi klaar mee.
Nu wil ik niet elke maatregel van dit kabinet compleet afschieten, het is waar dat een aantal dingen moeten veranderen. Of de huidige maatregelen de goede zijn betwijfel ik ten zeerste, maar dat terzijde. Gelukkig zijn wij burgers positief van aard, vooral de jeugd en dat is toch onze toekomst, nietwaar? Bijna twee derde van deze groep heeft de irreële verwachting rond het 35ste levensjaar een inkomen te hebben van € 3000,- netto of meer. Het is maar wat je positief noemt. Ik zou als ik de regering was alvast gaan onderhandelen over een groepskorting voor onze “toekomst”, bij de geestelijke gezondheidszorg welteverstaan.
Maar wat ik mij afvraag: wie heeft bedacht dat inzetten op solidariteit, burgerkracht, eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid een goede insteek is om bezuinigingen op zorg en onderwijs te rechtvaardigen? Niet dat solidariteit, burgerkracht en eigen verantwoordelijkheid slecht zijn, maar wat mij dwars zit is dat het als een mooi praatje wordt ingezet om het financiële doel te halen. Ik lees regelmatig beleidstukken en wetsvoorstellen, en praktisch overal zie je eerst uitgebreid staan wat het financieel gaat opleveren. Daarna wordt in een bijzin nog vermeld dat het ook goed is voor een positief zelfbeeld, eigenwaarde en welzijn. Alleen al daarom wantrouw ik deze plannen.
Ik denk dat in onze huidige maatschappij, die draait op de waan van de dag, waar onderhand onmogelijke prestaties gelden als de norm om nog gezien te worden en waar het individualisme hoogtij viert, het zeker belangrijk is om weer meer besef te krijgen dat we elkaar nodig hebben. Wij mensen zijn geen solitaire wezens. We hebben behoefte aan samenhorigheid, aan warmte en liefde. Maar ook aan een eigen identiteit, ruimte voor onszelf en zelfontplooiing op een manier die bij ons past.
Draagvlak en solidariteit, daar worden we mee om de oren geslagen. Dat is namelijk wat ons land nodig heeft om te kunnen blijven functioneren en iedereen ook in de toekomst van goed onderwijs, zorg, werk en pensioen te kunnen voorzien. Daar ben ik het mee eens. De vraag is of je dit kan afdwingen. Worden we meer solidair door geld als prikkel in te zetten? Door geld als motivatie en het middel tot geluk te zien?
Veel maatregelen van de huidige regering komen daar wel op neer als je ze ontleedt tot de kern. Een van de meest absurde maatregelen vind ik het idee dat je mensen, ook die met een arbeidsbeperking, nog verder gaat korten op een (aanvullende) uitkering tot zelfs onder het minimumloon. Dit zou een prikkel zijn waardoor mensen nóg meer hun best gaan doen. Ik kan niet anders zeggen dan dat ik hier echt van walg.
Het getuigt van een ernstig tekort aan inlevingsvermogen, sociale en emotionele intelligentie en vooral van een denkwijze waarin geld wordt gezien als de belangrijkste waarde. Alleen dan verdien je respect en mag je een positief gevoel van eigenwaarde hebben. Geld is fijn omdat je daar meer vrijheid door krijgt, leuke dingen mee kan doen en anderen mensen blij kan maken. Maar het is en blijft een middel. En wat mij betreft is het schadelijk wanneer de suggestie bestaat dat het hebben van (veel) geld het hoogste goed is.
Solidariteit en draagvlak dwing je niet af door mensen te straffen en mensen te dwingen tot mantelzorg, vrijwilligerswerk en afhankelijkheid. Solidariteit, bereidheid om oprecht iets voor een ander te doen en om te delen in wat jij hebt, kan alleen maar vanuit intrinsieke motivatie worden bereikt. Alleen dan is het oprecht en alleen dan is het duurzaam.
De maakbare samenleving, vanuit welke politieke stroming dan ook, is een utopie. Volgens mij is de belangrijkste taak van de overheid om goede randvoorwaarden te creëren van waaruit mensen zich kunnen ontplooien naar vermogen (om maar even in de termen van dit kabinet te spreken). Pas dan kan je gaan werken met onthoudingen en andere vormen van straffen/stimuleren. Ik ben namelijk heilig overtuigd dat mensen heel veel kracht in zich hebben, graag willen en elkaar daarin ook kunnen en willen stimuleren en helpen. En in die randvoorwaarden daarin schieten “de politiek”, “de financiële sector”, en de meesten van onszelf nogal eens te kort.
In ieder geval weet ik nu weer waarom ik doe wat ik doe.

Meer over:

opinie, leven
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.