Charme-offensief voor de tbs is niet genoeg

Rechter Yvo van Kuyck luidde afgelopen week de noodklok: de tbs is in gevaar! Wat is er aan de hand? Doordat media & politiek de tbs sector continue onder het vergrootglas hebben, bepaalt angst voor incidenten al een aantal jaren het beleid en het gedrag in deze sector. Die angst heeft de afgelopen jaren geleid tot 250 bedden in longstay/longcare inrichtingen, waar tbs-gestelden zonder enig perspectief op resocialisatie worden geplaatst: dat is 12,5% van het totaal!

De RSJ verwoordt haar zorg als volgt:

De vraag is gerechtvaardigd in hoeverre de longstay zich ontwikkelt tot een instituut op zichzelf. De Raad is beducht voor de consequenties van een dergelijke institutionalisering. Een vaste wijze van tenuitvoerleggen met alles wat daarbij hoort (rechtspositionele regelingen, capaciteit, beleid en evaluaties) verkrijgt ontegenzeggelijk een eigen dynamiek. Aangezien er altijd patiënten zullen zijn bij wie het resocialiseringsperspectief minder gunstig is dan bij anderen, is het gevaar van een aanzuigende werking niet denkbeeldig. Gezien het resocialiseringsdoel van de maatregel is dat een ongewenste zaak. Niet voor niets heeft de Tijdelijke onderzoekscommissie tbs (de commissie-Visser, CdR) zich uitgesproken tegen de longstay als een verkapte vorm van levenslang. Voortzetting van de huidige praktijk zou volgens de commissie-Visser leiden tot een situatie waarin longstay “een vergaarbak wordt voor tbs-ers met een veelheid aan stoornissen en diversiteit aan delictgevaar. Dan wordt beveiligd waar behandeld moet worden, en behandeld waar beveiligd moet worden. Advies Longstay, RSJ, 2008, p. 31.

Een charme-offensief alleen gaat de tbs niet redden. Er zitten fundamentele weeffouten in het systeem waardoor de invloed van de politiek veel te groot is. De Minister van Justitie komt politiek onder vuur te liggen als één tbs-gestelde ontvlucht is. We hebben in het verleden al vaak kunnen meemaken wat dit concreet voor gevolgen heeft. Denk aan de keren dat alle verloven van alle tbs-gestelden werden ingetrokken omdat één van hen een misstap had begaan. Soms raken tbs-gestelden die al ver waren in hun behandeling hun baan weer kwijt, en worden zo jaren teruggezet in hun resocialisatietraject. Het  Ministerie verkeert in een continue angstkramp waar het de tbs betreft. Er mag nooit iets ‘fout’ gaan. Terwijl in allerlei andere sectoren (zoals algemene ziekenhuizen, psychiatrische ziekenhuizen) natuurlijk ook dingen mis gaan, maar de minister van Volksgezondheid hoeft niet op een holletje naar de Tweede Kamer om uitleg te geven. Toen Tristan van der Vlis op 9 april j.l. 6 mensen doodschoot in winkelcentrum Ridderhof in Alphen was er geen Kamerdebat met mevrouw Schippers om uit te zoeken wat de GGZ ‘fout’ had gedaan.

In de meeste landen draagt het landelijke ministerie geen verantwoordelijkheid voor de individuele forensisch psychiatrische patiënt. Die ligt op regionaal niveau bij een Review Board en bij de betreffende instelling waar iemand behandeld wordt. Alleen dan kan de forensische psychiatrie zich richten op haar kerntaak: psychiatrische patiënten goed behandelen en als het verantwoord is weer veilig laten terugkeren in de maatschappij, na de rechterlijke toetsing.

Doordat politici zich zo veel met de tbs bemoeien duurt de behandeling veel langer dan nodig, gaan daders medewerking weigeren, ontlopen zo tbs en krijgen alleen gevangenisstraf, en staan binnen een paar jaar weer onbehandeld op straat. En de delictherhaling na gevangenisstraf is een veelvoud van die na behandeling in de tbs.

Lees hier het stuk   ‘Politiek reageert vaak overmatig bij tbs-incidenten’ op TBSInfo.