2013: Het einde van de solidariteit

Het afgelopen jaar zal voor vele mensen ontluisterend zijn geweest. Waar normaal gesproken in tijden van nood solidariteit en samenhorigheid toeneemt, is afgelopen jaar het omgekeerde gebeurd.

Onder aanvoering van de VVD en met instemming van de PvdA is het belangrijkste principe in onze samenleving ten grave gedragen. Ook al werd er regelmatig een aanslag op gepleegd, toch lag jarenlang solidariteit als onverwoestbare fundering onder onze maatschappij.

Met de invoering van de participatiesamenleving heeft de VVD succesvol deze sociaaldemocratische verworvenheid geslecht. De PvdA-fractie bleef muisstil. Alleen wat gemurmel van Diederik Samsom na felle en scherpe kritiek van Wouter Bos. En vervolgens ging men over tot de orde van de dag.

Zorg De zorgverzekeraars hebben meer dan voorgaande jaren de vrije hand gekregen. Ondanks bezweringen van minister Schippers vindt er toch risicoselectie plaats, zoals Wynand van der Ven in zijn artikel betoogt. Ook de brief van ‘Paul’ die viral ging maakte pijnlijk duidelijk dat er selectie plaatsvindt. Nog niet door alle zorgverzekeraars, maar we glijden in hoog tempo af naar een situatie waar de ‘gezonden’ goedkoop uit zijn en de ‘ongezonden’ zich geen goede verzekering meer kunnen veroorloven. Het is een kwestie van het steeds verder uitkleden van het basispakket door minister Schippers en anderzijds het stijgen van het eigen risico en uitsluiting op basis van risico profiel voor de aanvullende verzekeringen.

Sociale zekerheid In de bijstandsregelingen is er al helemaal geen plaats meer voor solidariteit. Ben je bijstandsgerechtigd dan loop je meer dan ooit gekort te worden op je uitkering als je niet braaf ‘meewerkt’ aan de eisen die gesteld worden door de Dienst Werk en Inkomen. De eisen worden ook steeds hardvochtiger en hebben steeds minder te maken met de dagelijkse realiteit.

Hoge werkloosheid en maar weinig banen beschikbaar. Het is een werkgeversmarkt, waarbij deze steeds hogere eisen stellen en kandidaten om de minste redenen laten afvallen. Voor iemand uit de bijstand een kansloze situatie. Hoe zeer je ze ook traint op zaken als; op tijd opstaan, kleding[sic] of werkritme. De kans om momenteel vanuit bijstand aan het werk te komen is marginaal. Omscholingstrajecten worden afgeknepen, terwijl langs die weg meer kans op herplaatsing is op de arbeidsmarkt dan met zinloos gesteggel over wat de juiste kleding is.

Het probleem wordt door dit kabinet nog groter gemaakt, door de dreigende sluiting van sociale werkplaatsen en het overhevelen van vele Wajongers naar de bijstand. De gemeentes worden vervolgens klem gezet door een steeds kleiner budget. Werkgevers leunen achterover omdat in het sociaal akkoord amper eisen aan hen worden opgelegd. Het is een kwestie van tijd totdat ook in Nederland de uitkeringsgerechtigden tot ver onder het minimumloon werk moeten verrichten en de overheid het verschil gaat bijpassen.

Klimaat Wie nog enig optimisme koesterde ten aanzien van het klimaat was dat na het lezen van het IPCC rapport dat in september uitkwam definitief kwijt. De vele kritieken op voorgaande rapportages zijn erin verwerkt samen met de nieuwste data. De rapportage werd er alleen maar nog pessimistischer van. Ook de klimaattop in Polen eindigde in een catastrofe. Gastland Polen presteerde het zelfs om gelijktijdig een kolentop te organiseren. De uitstoot van CO2 neemt onverminderd toe. En in plaats van het gebruik van kolen af te remmen, neemt de handel hierin alleen maar toe.

Het VN kinderfonds waarschuwde dat de kinderen die vandaag geboren worden, in 2050 de ergste gevolgen van klimaatverandering gaan meemaken. Het enige lichtpuntje is dat men afgesproken heeft om de uitstoot van methaan en koelvloeistoffen aan te pakken.

Participatie Een participatiesamenleving an sich kan een antwoord zijn op onze sterk veranderde samenleving. Maar daarbij geldt dat iedereen naar vermogen meedoet en voor anderen wat wil betekenen. Dat geldt niet alleen de burger, maar ook voor bedrijven en de overheid. Ook binnen een participatiesamenleving blijft solidariteit een noodzakelijke voorwaarde.

Dit kabinet van PvdA en VVD gebruikt het echter als dekmantel om rigoureuze bezuinigingen af te wentelen op de burger. Zij voert bezuinigingen in hoog tempo en eenzijdig door. De burgers moeten van dit kabinet meer voor elkaar zorgen, maar anderzijds moeten we ook allemaal werken om het financiële hoofd boven water te houden. Daarnaast is Nederland al kampioen vrijwilligerswerk en mantelzorg. Een onhoudbare situatie die alleen maar tot meer excessen zal leiden.

Het beleid van dit kabinet slaat alle solidariteit weg onder onze samenleving. De burger wordt met de rug tegen de muur gezet en heeft weinig meer keus dan voor zichzelf te kiezen. Ook de vooruitzichten voor 2014 zijn weinig hoopvol. De zorg zal verder vermarkten, de sociale zekerheid verder uitgekleed. Met de pensioenen haalt men een wisseltruc uit door uitgestelde belastingen naar voren te halen. Het pas gesloten woonakkoord zal leiden tot desinvestering in wijken en het verder afstoten van sociale woningbouw.

Never waste a good crisis, zal Mark Rutte gedacht hebben toen hij Diederik Samsom en de PVDA overtuigde om de door Wim Kok afgegooide veren definitief te verbranden. Solidariteit is een gruwel in de ogen van de VVD en Samsom reikt braaf het brandhout aan.

Dit artikel verscheen op het weblog van Hans Groen. Volg Hans ook op Twitter