'Word allen feminist'

Actrice Emma Watson, bekend van onder meer de Harry Potter cyclus, hield dit weekend in New York een speech voor de Verenigde Naties over de noodzaak van gelijke rechten voor vrouwen en mannen. Daarbij deed ze vooral een oproep aan mannen, niet alleen om vrouwen vrijheid te geven, maar vooral ook voor henzelf. Want mannen lijden net zo goed onder seksistische normen. Haar indrukwekkende betoog is op YouTube inmiddels meer dan 150.000 keer bekeken. Joop vertaalde de tekst.

“Vandaag lanceren we een campagne genaamd HeforShe. Ik richt me tot u omdat we uw hulp nodig hebben. We willen een einde maken aan de sekseongelijkheid. En omdat voor elkaar te krijgen moet iedereen meedoen. Dit is de eerste campagne in zijn soort van de VN. We moeten proberen zoveel mogelijk mannen en jongens op te zwepen tot actie, om ze pleitbezorgers voor verandering te maken. We willen er niet slechts over praten. We willen proberen het tastbaar te maken. 

Ik werd zes maanden geleden benoemd tot goodwill ambassadeur voor de VN Vrouwen. En hoe meer ik over feminisme sprak, hoe meer ik me realiseerde dat het vechten voor vrouwenrechten synoniem geworden is voor mannenhaat. Als er een ding is dat ik zeker weet dan is het dat dit moet ophouden. Voor de duidelijkheid, feminisme is per definitie het geloof dat mannen en vrouwen gelijke rechten en kansen moeten hebben. Het is de theorie van politieke, economische en sociale gelijkheid van de seksen.

Ik ben me al heel lang geleden begonnen met de op sekse gebaseerde verwachtingspatronen ter discussie te stellen. Toen ik acht jaar was, raakte ik in de war omdat ik wel bazig werd genoemd alleen omdat ik een toneelstuk wilde regisseren dat we voor onze ouders zouden opvoeren, maar de jongens niet. Op mijn veertiende begon ik geseksualiseerd te worden door bepaalde delen van de media. Toen ik 15 was begonnen mijn vriendinnen te stoppen met hun geliefde sportclubs omdat ze niet te mannelijk wilden lijken. Eenmaal 18 waren mijn mannelijke vrienden niet meer in staat hun gevoelens te uiten.

Ik besloot dat ik een feministe was. Dat leek me niet zo ingewikkeld. Maar mijn recente onderzoek heeft me geleerd dat feminisme een impopulair woord is geworden. Vrouwen willen zichzelf niet meer als feministe zien. Kennelijk behoor ik tot die groep vrouwen van wie de meningen worden opgevat als te sterk, te agressief, isolerend en anti-man, onaantrekkelijk zelfs.

Waarom is dit woord zo ongemakkelijk geworden? Ik kom uit Groot-Brittannië en ik ben van mening dat het terecht is dat ik evenveel betaald wordt als mijn mannelijke tegenspelers. Ik ben van mening dat het terecht is dat ik zelf beslissingen over mijn eigen lichaam kan nemen. Ik ben van mening dat het terecht is dat vrouwen namens mij betrokken zijn in politiek beleid en besluitvorming die mijn leven beïnvloeden. Ik ben van mening dat het terecht is dat ik sociaal gezien hetzelfde respect ontvang als mannen.

Maar droevig genoeg kan ik stellen dat er geen enkel land in de wereld is waar alle vrouwen er vanuit kunnen gaan dat ze deze rechten echt hebben. Geen enkel land in de wereld heeft gelijkheid tussen de seksen gerealiseerd. Deze rechten zie ik als mensenrechten maar ik ben slechts een van de weinige gelukkigen die ze kent.

Ik ben bevoorrecht omdat mijn ouders niet minder van me hielden omdat ik als dochter geboren werd. Mijn school legde me geen beperkingen op omdat ik een meisje was. Mijn leraren gingen er niet van uit dat ik minder zou bereiken in het leven omdat ik misschien ooit een kind zal krijgen. Deze beïnvloeders waren de ambassadeurs van seksegelijkheid die me maakten tot wat ik vandaag ben. Ze weten het misschien zelf niet maar zij zijn de onbewuste feministes die de wereld vandaag de dag veranderen. We hebben er meer van hen nodig.

Als je nog steeds een hekel hebt aan het woord, het is niet het woord dat belangrijk is. Het is het idee en de ambitie die er achter schuilen. Want niet alle vrouwen hebben de rechten die voor mij wel gelden. In feite zijn er statistisch gezien maar heel weinig vrouwen die deze rechten hebben.

In 1997 hield Hillary Clinton een beroemde speech in Beijing over vrouwenrechten. Helaas zijn veel van de zaken die ze wilde veranderen vandaag de dag nog steeds actueel. Wat mij het meeste opviel was dat minder dan dertig procent van haar toehoorders bestond uit mannen. Hoe kunnen we verandering tot stand brengen in de wereld als slechts de helft wordt uitgenodigd of verwelkomd om deel te nemen aan het gesprek?

Mannen, ik wil deze gelegenheid gebruiken om de uitnodiging uit te breiden. Seksegelijkheid is ook jullie zaak. Omdat ik tot op de dag van vandaag zie dat de rol van mijn vader als ouder minder gewaardeerd wordt door de samenleving. Ondanks het feit dat ik zijn aanwezigheid net zo hard nodig had als die van mijn moeder. Omdat ik zie hoe jonge mannen lijden onder psychische kwalen, niet in staat om hulp te vragen uit angst dat ze daardoor als man voor minder vol worden aangezien. In werkelijkheid is in het Verenigd Koninkrijk zelfdoding de belangrijkste doodsoorzaak onder mannen tussen de 20 en 49, en doet auto-ongelukken, kanker en hartziekten verbleken. Ik heb mannen kwetsbaar en onzeker zien worden door een verstoorde opvatting van wat gezien wordt als mannelijke succes. Mannen kennen evenmin de voordelen van gelijkheid.

We hebben het niet vaak over mannen die gevangen zitten in seksistische stereotypen maar ik kan zien dat het zo is. Als zij bevrijd zijn, zullen de zaken voor vrouwen als logische gevolgtrekking ook veranderen. Als mannen niet agressief hoeven te zijn om geaccepteerd te worden, zullen vrouwen zich niet gedwongen voelen onderdanig te zijn. Als mannen niet langer hoeven te heersen, hoeven vrouwen niet meer in bedwang gehouden te worden.

Zowel mannen als vrouwen moeten zich vrij voelen om gevoelig te zijn. Zowel mannen als vrouwen moeten zich vrij voelen om sterk te zijn. Het wordt tijd dat we sekse zien als een spectrum in plaats van twee tegengestelde ideaalbeelden. We moeten ophouden elkaar te definiëren in termen van wat we niet zijn en beginnen met onszelf te zien als wie we wel zijn. We kunnen allemaal vrijer zijn en dat is waar HeForShe om draait. Het gaat om vrijheid. Ik wil dat mannen deze handschoen opnemen zodat hun dochters, zussen en moeders bevrijd kunnen worden van vooroordelen maar ook dat hun zonen kwetsbaar en menselijk mogen zijn, de delen van henzelf die ze hebben afgestoten herwinnen en daadoor een meer ware en complete versie van zichzelf worden. 

U zult misschien denken: wie is dat Harry Potter meisje? Wat doet ze bij de VN? Ik heb me dat ook afgevraagd. Het enige dat ik weet is dat ik geef om dit probleem en dat ik het beter wil maken. En om wat ik gezien heb en de kans die ik kreeg, voelt het voor mij als een verantwoordelijkheid om iets te zeggen. De staatsman Edmund Burke zei: “het enige dat het kwaad nodig heeft om te overwinnen, is dat goede mensen niets doen”.

In al mijn nervositeit voor deze speech en in mijn momenten van vertwijfeling heb ik mezelf voorgehouden: als ik het nu niet doe, wie dan wel? En als het nu niet gebeurt, wanneer dan wel? Ik hoop dat deze woorden helpen als u twijfelt wanneer u de kans krijgt iets te doen. Want als we niets doen duurt het nog 75 jaar, oftewel dat ik bijna 100 word, eer vrouwen dezelfde beloning krijgen als mannen voor hetzelfde werk. 15,5 miljoen meisjes zullen de komende 16 jaar als kind getrouwd worden. En in het huidige tempo zal het tot 2086 duren voordat alle meisjes op het Afrikaanse platteland voortgezet onderwijs krijgen.

Als u gelooft in gelijkheid, dan bent u misschien een van die onbewuste feministen waar ik eerder over sprak en dan juich ik dat toe. We strijden voor een verenigde wereld maar het goede nieuws is dat we een verenigde beweging hebben. Dat heet HeForShe. Ik nodig u uit naar voren te komen, uzelf te laten zien en u af te vragen: als ik het niet doe, wie dan wel? En als het nu niet gebeurt, wanneer dan wel? 

Dank u.”

cc-foto: UN Women/Simon Luethi