Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Samsom: vertrouwen moet terug

  •  
10-04-2012
  •  
leestijd 13 minuten
  •  
60 keer bekeken
  •  
sam_300.jpg
Update: PvdA-leider zet toekomsvisie uiteen: Samenwerking met VVD alleen met Rutte met een 'groen' tintje ... Tekst van de speech ... 7 punten om Nederland te verbeteren
Diederik Samsom presenteert tijdens een zogeheten ‘town hall’ bijeenkomst in Den Haag zijn toekomstvisie.
Bekijk de video in andere formaten. Samson sluit samenwerking met de VVD niet uit als Rutte zijn ‘groene tint’ weer terugkrijgt. PvdA-leider Samson verlangt naar een Rutte uit de tijd dat hij nog staatssecretaris van Sociale Zaken was. Bij Moraalridders zei hij vanavond dat wanneer Rutte die houding aanneemt het denkbaar is dat de PvdA met de VVD wil samenwerken.
“Met deze VVD en de manier waarop de partij zich nu gedraagt gaat het niet gebeuren, maar ik heb ook weleens een andere Rutte gezien”, zei hij vanavond in het EO-programma Moraalridders.
Rutte was tijdens zijn staatssecretarisschap Sociale Zaken groener ingesteld, meent Samsom. “Dat komt uit een hoek die ik veel aantrekkelijker vind.”
Diederik Samsom:
Dames en heren, Twee-en-dertig. 32%.
Dat is de daling in het consumentenvertrouwen in een jaar tijd. Het persbericht van het CBS vatte met één droog cijfer samen wat zich nu al een tijd lang afspeelt in de Nederlandse huiskamers. Nederland verliest gestaag zijn vertrouwen. Het onbehagen groeit.
Bij de bewoners van de Leidse Merenwijk die het gevoel hebben veel bij te dragen aan onze collectieve voorzieningen en er te weinig voor terugzien. De ongerustheid groeit.
Bij de werknemers van de sociale werkvoorziening wiens baan weggesneden dreigt te worden. De onzekerheid groeit.
Bij de bewoners aan het Ecuplein die te vaak slachtoffer zijn van overlast.
We hebben het gevoel de grip op onze omgeving kwijt te raken, ons geloof in de toekomst. Onze welvaart is op het spel gezet door de financiële markten, de school van de kinderen valt inmiddels onder een bestuur dat 60 scholen bestiert, het verzorgingstehuis van onze moeder of oma is gefuseerd en we voelen ons er een nummer. Kil en anoniem.
Wie een antwoord wil geven op dit tanende vertrouwen en de groeiende vervreemding moet meer doen dan de begroting op orde brengen. De vragen waar de bewoners van de Merenwijk, de werknemers van de sociale werkvoorziening en vele anderen in Nederland mee worstelen, gaan over veel meer dan de overheidsfinanciën. Die gaan over het land waarin we willen leven.
Wordt het een land waarin het ieder voor zich is, waarin de overheid zich terug trekt en waarin de krachten van de markt ondanks de harde lessen uit de afgelopen jaren alle ruimte krijgen?
Of een land waarin we elkaar sterker maken, waarin we gezamenlijk de publieke voorzieningen opbouwen en zo iedereen de kans bieden het beste uit zijn of haar leven te halen?
Wij kiezen vanuit onze idealen met overtuiging voor dat laatste. De PvdA wil Nederland weer zijn vertrouwen, zijn optimisme en onderlinge verbondenheid teruggeven. Een land waarin collectieve welvaart boven individuele rijkdom gaat. Waarin de toekomst van onze kinderen belangrijker is dan korte termijn bevrediging.
Onze opdracht is dus veel meer dan een financieel vraagstuk, veel meer dan een kwestie van plussen, minnen en percentages De kracht van Nederland en het vertrouwen van Nederlanders is niet gebaseerd op de omvang van de staatskas, maar op de zekerheid van werk, veilige straten, betaalbare woningen, goede scholen, een bereikbaar ziekenhuis en een betrouwbare energievoorziening. Het zijn deze voorzieningen die de basis vormen voor de maatschappelijke ladder waarlangs iedereen omhoog klimt. Wie deze basis verwaarloost, ondermijnt de verheffende en verbindende kracht van een samenleving.
Wij willen deze basis, de ladder, herstellen en daarmee het vertrouwen in de kracht van Nederland terugwinnen. En dat kan niet door krampachtig vast te houden aan het bestaande. Dat vraagt in deze tijden om hervormingen en moeilijke keuzes. Op zeven terreinen – arbeidsmarkt, zorg, onderwijs, wonen, veiligheid, onze energievoorziening en uiteraard de financiële sector – durft de PvdA die nieuwe keuzes te maken en doen we nieuwe voorstellen. Om zo de ladder – en daarmee het vertrouwen in de kracht van Nederland – te versterken.
Voorstellen die zowel recht doen aan de noodzaak tot verandering als aan behoefte aan zekerheid. Juist in onzekere tijden moeten we de brug slaan tussen het bieden van zekerheid en de noodzaak van verandering. Wie doorslaat naar een van beide, bedient wellicht bepaalde groepen in de samenleving, maar bewijst de samenleving als geheel geen dienst.
Dames en heren,
Het meest treffend komt dat tot uiting bij onze voorstellen voor de arbeidsmarkt. Het belang van werk kan voor de PvdA niet genoeg worden benadrukt. Hoezeer de grote bedrijven ook beweren dat zij de motor van de economie zijn, de werkelijke basis van onze economie wordt gevormd door die miljoenen mensen die iedere ochtend naar hun werk gaan en daar dingen maken, diensten verlenen, mensen verzorgen, doceren en de innovaties verzinnen waar onze toekomst vanaf hangt. Dáár ligt de werkelijke kracht van onze samenleving.
Die kracht zouden we moeten koesteren. In plaats daarvan wordt die kracht uitgehold, nu de arbeidsmarkt in tweeën wordt gespleten. Op dit moment wordt de brug tussen zekerheid en verandering in onze arbeidsmarkt weggeslagen. Het groeiend leger van flexwerkers in steeds onzekerder constructies als 0-urencontracten, payroll-overeenkomsten of gedwongen zzp-schap drijft verder weg van de kern van vaste werknemers in bedrijven.
In honderdduizenden gezinnen schuift er ‘s avonds iemand aan tafel aan die niet weet of ie volgende week nog werk heeft. Dat vreet aan die gezinnen, dat vreet aan de gehele samenleving.
Waarom leggen we ons eigenlijk neer bij die veramerikanisering van de arbeidsmarkt, terwijl ervaring en onderzoek uitwijst dat een samenleving met duurzame relaties tussen werkgevers en werknemers beter werkt? Ik niet.
Bij het bekende mantra dat ‘de arbeidsmarkt moet worden hervormd’ denk ik dus allereerst aan het stoppen van de oprukkende hyperflexibiliteit.
Dat doen we door de positie van flexibele arbeid te verstevigen. Minimumtarieven voor zzp- ers in bepaalde sectoren, meer WW-recht bij kortdurende contracten en een einde aan de praktijk dat je jarenlang hetzelfde werk mag doen op een uitzendcontract. Flexibele arbeid moet weer worden waar het voor was bedoeld. Voor de werknemer een opstapje naar vast werk en voor een werkgever de mogelijkheid om flexibel mee te ademen met de economie. Geen goedkoop alternatief voor vaste arbeidscontracten.
Maar als we de verschillen tussen flexibele arbeid en vaste contracten echt willen overbruggen, zullen we ook aan de vaste kant iets moeten doen. We zullen het stelsel mobieler moeten maken: alles op alles zetten om mensen zo snel mogelijk van baan naar baan te helpen.
Dat betekent dat we werkgevers verantwoordelijk maken voor de eerste 6 maanden WW- betaling. Dat is de beste prikkel voor de werkgever om zijn net ontslagen werknemer zo snel mogelijk aan een andere baan te helpen. Bij het ontslagstelsel kiezen we onverkort voor behoud van preventieve toetsing, maar willen we toe naar 1 route en vooral naar inzet van de ontslagvergoeding voor baan-naar-baan begeleiding. Niet langer geld, maar scholing en begeleiding om zo snel mogelijk een nieuwe baan te vinden. Wie snel een andere baan vindt, mag een deel van de ontslagvergoeding houden.
Beste mensen,
Ook in de gezondheidszorg zijn nieuwe keuzes nodig. Want hoewel we trots mogen zijn op het goede werk dat dagelijks in de zorg wordt verricht, zijn ook hier onze kernwaarden in het geding. De gezondheidsverschillen tussen arm en rijk, tussen hoog- en laagopgeleid nemen toe.
Arm leeft 7 jaar korter dan rijk. In Nederland! Ik vind dit onverteerbaar.
Bovendien plaatst de vergrijzing ons voor nieuwe opgaven: een steeds grotere vraag naar gezondheidszorg.
Een ding is wel duidelijk: de oprukkende marktwerking biedt hierop geen antwoord. Integendeel: het vergroot de tweedeling in de zorg en drijft de kosten enkel verder op door onnodige volumegroei.
Waarom zijn er veel teveel Spoed Eisende Hulpposten in de Randstad? Waarom explodeert het aantal dotterbehandelingen? Waarom lukt het niet om meer behandeling door de huisartsen en tegelijkertijd minder door de ziekenhuizen te laten doen?
Omdat zorgverzekeraars door hun onderlinge concurrentie niet in staat zijn om de zorg voor iedereen zo goed mogelijk te organiseren. Het wordt tijd om daaruit conclusies te trekken en de regie terug te nemen. We trekken een streep in het zand en stoppen de concurrentie tussen zorgverzekeraars. Zo geven we zorgverzekeraars weer de functie die hen toebehoort: namens de verzekerden de zorg in een regio zo goed mogelijk organiseren. Niet gedreven door commerciële, maar door publieke belangen. Alleen zo zorg je voor de beste zorg voor iedereen en stop je de volume-explosie. En alleen zo maak je het echt lonend om te investeren in preventie.
Iets soortgelijks geldt voor de langdurige zorg. Die moet veel meer dan nu gecombineerd worden met wonen, werken, welzijn. Dat betekent dat we de gemeenten verantwoordelijk moeten maken. Alleen zo kun je zorg dichtbij organiseren, investeren in preventie en in nieuwe kleinschalige initiatieven.
Over de financiering van de gezondheidszorg kan ik kort zijn. Goede zorg moet betaalbaar blijven. Om tweedeling in de zorg te voorkomen en de stijgende kosten in de zorg op te vangen, zullen we daarom van iedereen een eerlijke extra bijdrage moeten vragen. Solidariteit is daarbij voor ons het leidend principe. We willen inkomensafhankelijke premies én inkomensafhankelijke eigen betalingen en risico’s, zodat de zorg voor iedereen betaalbaar blijft.
Dan onze woningmarkt. Als er een onderdeel van de samenleving is waar het inzakkend vertrouwen in de toekomst manifest is geworden, dan is het in de woningmarkt. Er wordt nauwelijks nog gebouwd, verhuisd, gekocht of verkocht. Dit heeft de bouwsector – met een omzet van tegen de 100 miljard euro van onschatbare waarde voor onze economie – in grote problemen gebracht. Maar belangrijker: het bezorgt mensen grote problemen: ze zitten vast in hun huurwoning, vinden geen woning of raken verstrikt in de hypotheekval omdat de woning minder waard is dan de uitstaande hypotheek.
Om dat op te lossen is er één ding nodig: zekerheid. Zekerheid over wat er gaat gebeuren met de hypotheekrenteaftrek. Zet een stip op de horizon, 30 jaar vanaf nu, en vertel Nederland waar de hypotheekrenteaftrek dan staat.
Onze keuze: hervorm de hypotheekrenteaftrek weer tot waar die voor bedoeld was: een stimulans voor huizenbezit. Geen subsidie op rijkdom. We bouwen daarvoor langzaam af naar een systeem waarin over 30 jaar de rente tegen een uniform tarief van 30% aftrekbaar is voor de waarde van een modale woning. Bovendien willen we dat hypotheken worden afgelost en zal de toegestane renteaftrek bij nieuwe hypotheken dus gedurende de looptijd verminderen. Tegelijkertijd verlagen we de overdrachtsbelasting.
Ook de huurmarkt moet van het slot. Gematigde huurstijging blijft de norm voor lage inkomens, maar iets meer huurverhoging voor mensen met een hoger inkomen is gerechtvaardigd.
Op deze manier trekken we een totaal vastgelopen woningmarkt weer los; gaan mensen weer woningen kopen, worden er weer woningen gebouwd, verhuurd en opgeknapt. Alleen door een gedurfde stap in de toekomst te zetten, realiseren we een van de belangrijkste basisvoorwaarden voor een krachtige samenleving: de mogelijkheid voor iedereen om in een goede en betaalbare woning te wonen en te leven.
Arbeid, zorg en wonen dus. En wat doet veiligheid dan tussen alle thema’s waar we keuzes op maken? Dat heeft toch niks met de begroting te maken?
Nee, maar alles met het herstel van vertrouwen in de kracht van Nederland, met mensen weer grip geven op hun omgeving. Veiligheid is daarvoor de eerste voorwaarde. Wie in angst leeft kan zichzelf niet zijn, niet voluit werken, zich niet ontwikkelen. Juist de PvdA, die zich in alles verzet tegen een samenleving waarin het recht van de sterkste heerst, moet opkomen voor veiligheid.
Om veiligheid effectiever aan te pakken moeten we af van de ideologische schijngevechten tussen harde repressie en softe preventie. Die ideologische twist heeft in de dagelijkse praktijk geen enkele waarde. Beiden zijn nodig. Preventie moet harder, repressie moet slimmer. Minder hulpverlening, meer correctie in gezinnen, eerder ingrijpen enmeer ogen en handen op straat tegen de overlast – de gemeentebrigadier. Maar ook een effectievere bestrijding van misdaad door meer inzet op recherche.
En wat voor zorg en onderwijs geldt, geldt ook voor veiligheid. We hebben onze beste mensen nodig in de frontlinie. Houd ze daar dan ook.
Ik zag mijn beste straatcoachcollega’s van straat verdwijnen omdat ze coördinator konden worden. Minder zwaar werk voor een beter salaris. Maak een einde aan het beloningssysteem waardoor goede agenten of toezichthouders van straat verdwijnen omdat ze in een managementbaan meer kunnen verdienen. Het ondermijnt de kracht van onze aanpak. En juist bij veiligheid moeten we met niks minder genoegen nemen dan de beste mogelijke aanpak.
Best aanwezigen,
Onze eerste opdracht ligt dus aan de basis, bij de voorzieningen als zorg, veiligheid, wonen en arbeid. Politiek is als de piramide van Maslow. Wie de basis niet op orde heeft, kan de rest vergeten.
Maar we moeten onze blik ook op de verdere toekomst richten. Politiek gaat niet alleen over vandaag en morgen, het gaat net zo goed – zeker voor mij – over de volgende generaties.
Over hun toekomst. Ik wil ze recht in de ogen kunnen kijken. En dus is er werk aan de winkel. Oprakende energievoorraden, grondstoffenschaarste en klimaatverandering dreigen komende generaties voor grote problemen te plaatsen. Er zijn drastische keuzes nodig om daar verandering in aan te brengen. Onze energievoorziening zal in enkele decennia volledig moeten verduurzamen
Die opdracht wordt ons niet alleen ingegeven door verantwoordelijkheidsbesef, maar ook door vooruitgangsgeloof. Het is niet alleen nodig om onze economie te verduurzamen, het biedt ook grote kansen.
Kansen op nieuwe groei, waar de oude stilvalt; Op nieuwe banen, waar de oude verdwijnen. Op nieuwe innovatie, waar Nederland in kan uitblinken.
Nederland heeft de beste ingenieursbureaus, offshore bedrijven, waterbouwers en havens. Wij kunnen wereldspeler zijn op het gebied van offshore energiewinning. En met Wageningen ook op het gebied van biogrondstoffen. Laten we onszelf tot doel stellen om die kansen te grijpen. Door een meeslepende en ambitieuze opdracht te formuleren: in 2050 is Nederland geheel onafhankelijk van fossiele brandstoffen. Een 100% duurzame economie.
Door een 100% duurzame energievoorziening te realiseren. Door van Rotterdam het centrum te maken van de groene grondstoffenchemie. Door onze mobiliteit te vergroenen.
Met concrete maatregelen zoals een verplichte levering van duurzame elektriciteit en de aanleg van een hoogspanningsnet op zee bieden we lange termijn zekerheid voor bedrijven en stimuleren we innovatie en investeringen zonder de geplaagde staatskas te belasten.
Als we in deze tijden ergens behoefte aan hebben is, dan is het aan inspiratie, aan optimisme. Nederland kan zijn optimisme hervinden met deze opdracht voor een nieuwe krachtige duurzame economie. 100% duurzaam in 2050.
En dames en heren,
Die duurzame economie komt er niet zonder investeringen in…onderwijs. Lange tijd meende ik dat de beste investering in het milieu een zonnepaneel of een windmolen was. Mis. De best best renderende euro voor het milieu is een euro investeren in onderwijs. Omdat onze kinderen nieuwe technologie kunnen uitvinden waar wij nog niet op konden komen. Wie vooruitgang mogelijk wil maken, moet in onderwijs investeren. Ook als het financieel tegenzit.
Maar er is meer dan alleen geld nodig in het onderwijs. Er is een cultuuromslag nodig.
Eerder starten met onderwijs Meer inzet op rekenen en taal De beste mensen voor de klas; Meer vakopleidingen
Minder marktwerking op het MBO en HBO, om de wildgroei aan diploma’s te stoppen En vooral: een halt aan de schaalgrootte.
Één bestuur voor 60 lagere scholen is vast efficiënt in managementtermen, maar maakt van ouders, docenten en leerlingen een nummer. De fonkelende gebouwen van de ROC’s waarin 5000 leerlingen zitten geven vast veel prestige, maar er blijft weinig over van de onderwijsmoraal. Wanneer we de ontwikkelingen gewoon aan ons voorbij laten trekken zal de schaalvergroting almaar doorgaan. Tijd om echt grenzen te trekken. Grenzen aan de omvang van besturen, lokaties en klassen. .
Rest ons nog één belangrijk thema voor de toekomst.
De financiële sector.
Niet een sector waar je als eerste aan denkt als het gaat om publieke voorzieningen. Maar wel eentje die, zo heeft ze bewezen, een directe bedreiging vormt voor onze voorzieningen en daarmee voor onze toekomst. Er zijn legio ingrepen mogelijk en nodig. Aanpakken van de bonussen, splitsen van banken, versterken kapitaal, Europees bankentoezicht, een bankenbelasting in enigerlei vorm. De PvdA zal elk middel inzetten en niet rusten voordat deze sector ophoudt om met haar roekeloze gedrag onze gezamenlijke welvaart op het spel te zetten.
Dames en heren, Dit zijn de keuzes die de PvdA voor de toekomst van het land maakt. Een zekerder arbeidsmarkt, solidaire zorg, een woningmarkt in beweging, een veilige omgeving, een duurzame energievoorziening, het best denkbare onderwijs en een beteugelde financiële sector.
Zeven thema’s, tientallen voorstellen. Verdere uitwerking staat in de stukken die vandaag worden gepubliceerd.
En ja, nu vraagt u zich af: wat levert dat allemaal op? Een sterker fundament onder de samenleving is mijn belangrijkste antwoord.
En daarmee ook een steviger fundament onder de staatsfinanciën. Structurele hervormingen zorgen uiteindelijk – structureel zoals dat heet – voor een verbetering van het overheidssaldo, door meer inkomsten en minder uitgaven. Onze voorstellen zullen het saldo op termijn met ongeveer 20 miljard verbeteren. Ruim voldoende om het ‘houdbaarheidstekort’ van ongeveer 17 miljard te dekken. Maar ook op middellange termijn verbetert het structurele saldo, dus ontdaan van de economische conjunctuur, volgens een pad dat gestaag naar 0 beweegt. In 2015 is er nog een tekort van ongeveer 1%. Daarmee houden we ons aan dit deel van de afspraken uit het Stabiliteit- en Groei- Pact.
We richten ons niet op 3% feitelijk tekort in 2013. Om dat te halen zouden we zoveel moeten snijden in de samenleving dat het fundament juist wordt verzwakt. Er is ook geen zinnige economische of financiële reden voor een dergelijke korte termijndoel. De economie is gebaat bij structurele versterking en financiële markten kijken naar structurele verbeteringen in de begroting. De PvdA realiseert beiden met haar voorstellen.
Om de begroting in evenwicht te brengen en tegelijkertijd publieke voorzieningen te versterken zullen we ook van mensen die dat kunnen dragen een extra bijdrage vragen. De basis onder een sterke economie wordt gevormd door een eerlijker inkomensverdeling. Door de crisis is ons gezamenlijke inkomen – wat we met zijn allen verdienen – afgenomen. Wie de rekeningen daarvoor eenzijdig door mensen met lage en middeninkomen laat betalen, verzwakt de samenleving. Daarom kiezen we er onder andere voor om grote vermogens – 60% van het vermogen in NL zit bij 10% van de mensen – zwaarder te belasten. En we draaien een reeks aan bezuinigingen die dit kabinet nam en die zich opstapelden bij juist de mensen die dat niet kunnen hebben, terug.
Hoe alle begrotingsposten precies uitpakken in 2013, 2014 en 2015, dat rekent het Centraal Planbureau nu voor ons uit. De grote lijnen gaf ik u zojuist. Die doorrekening van het CPB komt over enkele weken. Maar die hebben we niet nodig om vandaag onze keuzes voor de toekomst van Nederland te presenteren. Onze keuzes gaan niet over een begrotingspost of een financieringsschuif. Onze plannen gaan over het Nederland dat wij willen veranderen.
Van een land vol onzekerheid en onbehagen naar een land van optimisme en vertrouwen. Van een land waarin mensen het steeds meer ieder voor zich is naar een land waarin we samen elkaar sterker maken. Van een land dat milieu en natuur veronachtzaamt, naar een land dat een duurzame toekomst als zijn grootste uitdaging ziet en daar economisch van profiteert.
Een land waarin we eerlijk delen, kansen bieden en vooruitgang creeren.
Dat is het Nederland waar wij voor kiezen. Met overtuiging. En vanaf vandaag gaan we zoveel mogelijk mensen overtuigen om die keuze met ons te maken.
Dank u wel.

Meer over:

politiek, nieuws
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.