Red de Grieken van hun redders!

Deze week verscheen in de Franse krant Liberation en in de Italiaanse La Repubblica een open brief ondertekend door een grote groep vooraanstaande intellectuelen. De tekst legt uit dat de ‘oplossing’ van de financiële crisis gepaard gaat met het doorvoeren van ingrijpende maatschappelijke veranderingen, buiten het democratisch systeem om. Griekenland is als eerste aan de beurt maar daarna volgen andere landen, menen de ondertekenaars. Ze roepen op daartegen in verzet te komen. De tekst is inmiddels in veel talen vertaald. Joop publiceert hierbij met toestemming van de auteurs een Nederlandse vertaling van die brief.

Terwijl de helft van de Griekse jeugd werkloos is en er 25.000 daklozen door Athene dwalen; terwijl 30% van de Griekse bevolking onder de armoedegrens leeft en duizenden families zich gedwongen zien hun kinderen elders onder te brengen om ze tegen honger en kou te beschermen; terwijl vluchtelingen en de nieuwe armen wedijveren om de best gevulde vuilnisbakken, leggen de “redders” van Griekenland het land een nieuw hulpplan op dat de sociale misstanden dreigt te verdubbelen, onder het mom dat de Grieken er niet hard genoeg voor werken. Een plan dat een einde maakt aan het recht op arbeid, dat de armen diep in de  ellende stort, en de middenklasse zal wegvagen. 

Het doel is niet Griekenland te “redden”. Daar zijn alle economen die hun titel waard zijn het wel over eens. Het doel is tijd te winnen en zo de belangen van de schuldeisers veilig te stellen, terwijl ondertussen het land langzaam richting een faillissement gaat. Bovenal is Griekenland een proeftuin voor een maatschappelijke verandering die in de volgende fase van deze crisis door heel Europa verspreid zal worden. Het model waarmee nu in Griekenland wordt geëxperimenteerd is een model waarin sociale diensten, scholen en ziekenhuizen worden geruïneerd, waarin gezondheid tot een privilege voor de rijken wordt en waarin kwetsbare bevolkingsgroepen worden uitgeschakeld terwijl zij die nog werken worden veroordeeld tot diepe armoede en bestaansonzekerheid. 

Om dit neoliberale offensief te laten slagen is het noodzakelijk een regime te installeren dat de meest elementaire democratische rechten ontkent. Overal in Europa zien we hoe regeringen van technocraten zich installeren terwijl ze zichzelf als “redders” presenteren en de soevereiniteit van het volk volledig negeren. Dit is een keerpunt in het parlementaire systeem; we zien hoe “volksvertegenwoordigers” de macht overdragen aan bankiers en financiële experts en afstand doen van hun beslissingsbevoegdheid. Het is een soort parlementaire staatsgreep om protesten te onderdrukken met een enorm wapenarsenaal onder handbereik. Wanneer straks de parlementsleden – volledig in strijd met hun mandaat – het door de troika (EU, ECB en IMF) opgestelde verdrag geratificeerd hebben wordt zonder enige democratische legitimiteit de toekomst van het land voor de komende dertig tot veertig jaar vastgelegd. 

Ondertussen opent de EU een rekening waar het volgende steunpakket op kan worden gestort. Een afgeschermde rekening, om er zeker van te zijn dat het geld voor niets anders wordt gebruikt dan aflossing van de Griekse schulden. De winst van het land moet “met absolute prioriteit” worden gebruikt om de schuldeisers te betalen. Als het nodig is worden de opbrengsten direct op deze, door de EU beheerde, rekening gestort. 

De overeenkomst bepaalt verder dat voortaan elke nieuwe staatsobligatie die wordt uitgegeven onder het Engelse recht valt en daarmee gedekt is met fysieke onderpanden, dat eventuele geschillen worden beslecht door de rechter in Luxemburg en dat Griekenland bij voorbaat afziet van het beroepsrecht tegen claims van de schuldeisers. 

Om het plaatje compleet te maken: de privatisering van staatsbedrijven is toegewezen aan een door de troika beheerd fonds waarin de eigendomsbewijzen van publiek eigendommen  worden ondergebracht. Kortom, dit is de institutionele realisatie van de verregaande plunderingen die kenmerkend zijn voor het financieel kapitalisme. Aangezien kopers en verkopers aan dezelfde kant van de tafel zitten, mag het duidelijk zijn dat deze enorme privatiseringsoperatie een lucratieve handel voor de kopers is. (Of dat nou Grieken of buitenlanders zijn)

Alle tot nu genomen maatregelen hebben Griekenland alleen maar met een grotere staatsschuld opgezadeld. Met de hulp van deze “redders” die het land tegen exorbitante rentes geld lenen is de schuld in een vrije val geraakt, van 120% in 2009 tot bijna 170% vandaag. Het is meer dan waarschijnlijk dat de vele reddingsplannen – die steeds opnieuw gepresenteerd worden als “definitief” – eigenlijk nooit een ander doel hebben gehad dan het verder verzwakken van de positie van Griekenland. Zodat het land, beroofd van de mogelijkheid om zelf de voorwaarden voor  herstructurering te bepalen, niets anders kan doen dan dansen naar de pijpen van zijn schuldeisers die het chanteren met het veelgehoorde “bankroet of bezuinigen”. 

Het kunstmatig vergroten van de staatsschuld is als wapen ingezet tegen de hele Griekse maatschappij. Het is niet ongepast om er militaire termen voor te gebruiken: we hebben te maken met een oorlog die gevoerd wordt met financiële, politieke en juridische middelen, een klassenstrijd tegen de samenleving in zijn geheel. De buit die de financiële klasse haar “vijanden” ontneemt bestaat niet alleen uit maatschappelijke verworvenheden en democratische rechten. Uiteindelijk staat de mogelijkheid een menselijk bestaan te leiden op het spel. Het bestaan van hen die niet genoeg produceren of consumeren om bij te dragen aan het stijgen van de winsten is het behoud niet langer waard. 

Het land is gevangen tussen speculanten zonder grenzen en bailouts die alles verwoesten. Zo worden de omstandigheden geschapen voor het invoeren van een nieuw maatschappelijk systeem dat de regels van het neoliberale fundamentalisme volgt. Een model bestemd voor heel Europa en misschien ook elders. Dit is de kern van het probleem, en de reden dat de verdediging van het Griekse volk niet slechts een kwestie van solidariteit of abstract humanisme is: de toekomst van de democratie en het lot van de Europese naties staan op het spel. Overal zal de “dringende noodzaak” van “pijnlijke maar heilzame” bezuinigingen worden gepresenteerd als de enige manier om aan het lot van de Grieken te ontsnappen, terwijl juist deze oplossing ons steeds verder naar de rand van de Griekse afgrond voert. 

Gezien deze aanval op de samenleving, terwijl de laatste sporen van democratie worden uitgewist, roepen wij onze medeburgers, onze Franse en Europese vrienden op hun stem te laten horen. We kunnen het recht om te spreken niet overlaten aan technocraten en politici. Kunnen we negeren dat Duitse en Franse leiders hebben opgeroepen geen verkiezingen in Griekenland te houden? Kunnen we stil blijven terwijl een Europees volk systematisch wordt gestigmatiseerd? Is het niet onze plicht ons uit te spreken tegen de institutionele aanslag op het Griekse volk? Kunnen we zwijgend toezien hoe hen een systeem wordt opgedrongen dat zelfs het idee van maatschappelijke solidariteit verbiedt? 

Er is geen weg terug. We moeten nu met woorden en cijfers de strijd aangaan met de ultra-liberale retoriek van angst en leugens. We moeten nu het opgelegde normbesef, dat ons het zicht op echte maatschappelijke ontwikkelingen ontneemt, doorgronden. We moeten nu afrekenen met de racistische mythe die het Griekse volkskarakter (zogenaamd gekenmerkt door luiheid en listigheid) als oorzaak voor een globale crisis aanwijst. Het gaat niet meer om het particuliere, al dan niet ingebeeld, maar om het gemeenschappelijke: het lot van een heel volk zal van invloed zijn op alle andere volken. 

Er zijn talrijke technische oplossingen voorgesteld om een uitweg te vinden uit het draconische alternatief “bankroet óf de vernietiging van de samenleving” (inmiddels is duidelijk dat niets anders betekent dan “het bankroet èn de vernietiging van de samenleving”). Al deze oplossingen moeten bekeken worden als mogelijkheden voor de bouw van een ander Europa. Maar eerst moeten de schuldigen aangeklaagd worden, en de situatie waarin het Griekse volk zich vandaag bevindt dankzij de “reddingsplannen” van schuldeisers en speculanten, aan het licht worden gebracht. Als er een wereldwijde steunbeweging ontstaat  en  internet gonst van de solidariteitsinitiatieven, kunnen Franse intellectuelen het zich dan veroorloven de laatsten te zijn die hun stem voor Griekenland verheffen? We moeten nu handelen: met artikelen, media-optredens, debatten, petities, demonstraties. Elk initiatief is welkom; elk initiatief is nodig. 

Dit is wat wij voorstellen: de vorming van een Europees comité van intellectuelen en kunstenaars dat solidair is met het Griekse volk en hun verzet. Als wij het niet doen, wie doet het dan? En als we het nu niet doen, wanneer dan wel? 

Vicky Skoumbi, hoofdredacteur van Alètheia, Athene. Michel Surya, directeur van Lignes, Parijs. Dimitris Vergetis, directeur van Alètheia, Athene. 

Mede ondertekend door: Daniel Alvara, Alain Badiou , Jean-Christophe Bailly , Etienne Balibar , Fernanda Bernardo, Barbara Cassin , Bruno Clément , Danielle Cohen-Levinas , Yannick Courtel , Claire Denis , Georges Didi-Huberman , Roberto Esposito , Francesca Isidori , Pierre-Philippe Jandin , Jérôme Lèbre , Jean-Clet Martin , Jean-Luc Nancy , Jacques Rancière , Judith Revel , Elisabeth Rigal , Jacob Rogozinski , Hugo Santiago , Beppe Sebaste , Michèle Sinapi, Enzo Traverso.

Vertaald door: Dennis Schep / redactie Joop

Foto voorpagina: Demonstratie op 18 februari in Nicosia, Cyprus uit solidariteit met de protesten in Griekenland. Via sociale media werden onder de leuze ‘ We are all Greeks now ‘ in tal van landen steunbetuigingen georganiseerd.