Overheid kijkt weg bij discriminatie

De centrale overheid doet te weinig om discriminatie aan te pakken. Dat is een van de kritiekpunten in het jaarverslag van het College voor de Rechten van de Mens. Van discriminatie in de horeca tot en met de kwetsende Zwarte Piet-traditie, steeds kijkt de overheid de andere kant uit.

Het is een van de befaamdste uitspraken van premier Rutte, zijn benadering van de discriminatie die veel niet-blanke Nederlanders ervaren: “Ik heb daar over nagedacht en ben tot de conclusie gekomen dat ik dit niet kan oplossen.” Volgens de premier moeten mensen die gediscrimineerd worden dat misdrijf maar zelf oplossen. ‘Invechten’, noemt hij dat. Eerder zei hij ook al dat hij ‘niets kan veranderen’ aan Zwarte Piet want ‘die is zwart’.

Die houding van ontkennen, wegkijken en niets doen lijkt zijn weerslag te hebben op de hele overheid. Het CvdRM constateert:

De overheid houdt zich te vaak afzijdig als er discriminerende uitlatingen zijn, ondanks de verplichting om actief discriminatie en etnische stereotypering tegen te gaan.

Die lakse benadering wordt onder meer duidelijk bij het Zwarte Pieten-debat en de pogingen van burgers om de volgens de rechter kwetsende traditie aan te passen aan de eisen van deze tijd. Gemeenten proberen een uitweg te vinden maar zo schrijft het College:

De centrale overheid houdt zich echter afzijdig, ondanks verplichtingen uit mensenrechtenverdragen – vooral uit het Internationaal Verdrag inzake de uitbanning van alle vormen van rassendiscriminatie (ICERD) – om actief discriminatie en etnische stereotypering tegen te gaan. Het is de verantwoordelijkheid van de centrale overheid om de discussie in goede banen te leiden en te bewaken dat die constructief verloopt en niet ontaardt in discriminatie. Ook bij discriminerende uitlatingen buiten het ‘Zwarte Pietendebat’, zoals het uitschelden van de donkere Oranjeprofvoetballers voor ‘apen’ en ‘Zwarte Piet’ op Facebook, moet de overheid uitdragen dat discriminatie en racistische stereotyperingen onacceptabel zijn en daartegen optreden.

Het college constateert dat Nederland zichzelf graag ziet als paradijs op het gebied van mensenrechten maar dat die zelfgenoegzaamheid een kritische blik op de praktijk in de weg staat. Als het om vluchtelingen gaat bijvoorbeeld heeft Nederland helemaal niet zo’n voorbeeldige houding aangaande mensenrechten. Maar ook de behandeling van de aardgasslachtoffers in Groningen of het respecteren van de privacy van advocaten zijn geen zaken waar Nederland goed mee scoort, schrijft Laurien Koster, de voorzitter van het College:

Je zult maar die vluchteling zijn die wil herenigen met zijn gezin, maatschappelijk willen meedoen met een beperking, als advocaat afgeluisterd worden of in Groningen veilig verder willen leven. Op die terreinen zijn mensenrechten geen werkelijkheid en mogen ook niet in die termen benoemd worden.

Met de kennis van mensenrechten is het onder de bevolking ook niet echt goed gesteld. Weliswaar staan de media vol van debatten over de vrijheid van meningsuiting maar andere rechten krijgen amper aandacht: 30% van de Nederlanders kan spontaan geen enkel mensenrecht noemen. Het college pleit voor beter onderwijs op dat gebied.