Overheid gaat burger als crimineel behandelen

In de nabije toekomst gaat de overheid grote hoeveelheden persoonsgegevens van burgers koppelen. Uit die bak informatie hoopt de overheid, met behulp van technieken van inlichtingendiensten, te kunnen destilleren welke burgers frauderen met belasting of uitkeringen. Maar niet alleen reeds gepleegde fraudezaken zijn interessant, de overheid wil met de technieken vooraf kunnen voorspellen wie in de gaten gehouden moet worden. Dat schrijft de Volkskrant.

Met het nieuwe Systeem Risico Indicatie (SyRI) moeten gemeenten en overheidsinstanties voortaan effectiever opzoek gaan naar mensen die uitkeringen of toeslagen misbruiken. Door gebruik te maken van datamining en patroonherkenning, moeten eventuele verdachten in de toekomst eerder gesignaleerd worden. Dat staat in de uitwerking van de Wet Structuur Uitvoeringsorganisatie werk en inkomen (SUWI), die vorig jaar moeiteloos – zonder debat of stemming – door de Tweede Kamer is aangenomen.

De Volkskrant somt op welke gegevens in de toekomst mogelijk gekoppeld gaan worden:

Arbeidsgegevens, boetes en sancties, fiscale gegevens, gegevens roerende en onroerende goederen, handelsgegevens, huisvestingsgegevens, identificerende gegevens, inburgeringsgegevens, nalevingsgegevens, onderwijsgegevens, pensioengegevens, reïntegratiegegevens, schuldenlastgegevens, uitkerings-, toeslagen- en subsidiegegevens, vergunningen en ontheffingen, zorgverzekeringsgegevens.”

Minister Asscher vindt het allemaal uitstekend. Hij schrijft: “De mogelijkheden van gegevensuitwisseling moeten optimaal worden benut. Dit draagt bij aan het draagvlak in de sociale zekerheid en een adequate fraudebestrijding.”

Het datasysteem dat risicomodellen moet opstellen, waarna personen die misschien frauderen worden aangewezen, is vergelijkbaar met het profileren van criminelen. En de mogelijke verdachten? Die komen in een database terecht.

Het College Bescherming Persoonsgegevens en de Raad van State zijn overigens niet al te blij met het voorstel. De RvS noemde het eerder ‘een vergaande beperking van de persoonlijke levenssfeer’ en waarschuwt dat de filtercriteria te vrijelijk kunnen worden aangepast. Zij lijken niet bedoeld om in te perken, maar om juist zoveel mogelijk armslag te hebben. Het profileren zou dus kunnen uitmonden in een ‘fishing expedition’: er kan gehengeld worden naar specifieke personen. Asscher koos er echter voor om de adviezen naast zich neer te leggen. Ook weigert hij de burger meer inzicht te geven in wat er met zijn data gebeurt.

De Volkskrant: Burger wordt straks doorgelicht zoals profiel van crimineel wordt opgesteld