Ombudsman onderzoekt onterechte gijzeling wanbetalers

Wanbetalers worden soms opgesloten totdat ze hun boete betaald hebben. Maar wanneer iemand die boete helemaal niet kán betalen, wordt hij of zij daarvan gevrijwaard. Toch belanden regelmatig mensen die het geld niet hebben achter de tralies, waardoor er dus onterecht mensen gegijzeld worden. Kamerleden van de SP en PvdA zeggen dat het merendeel van de gegijzelde wanbetalers het geld niet hebben om de boete te betalen en vragen staatssecretaris Teeven om uitleg.

Het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) vraagt rechters via het Openbaar Ministerie tot gijzeling over te gaan wanneer er sprake is van wanbetaling. De rechters zeggen in 95 procent van de gevallen deze verzoeken af te wijzen omdat het CJIB en OM hun dossiers niet op orde hebben, schrijft De Volkskrant.

Toch zijn er per jaar enkele duizenden gevallen waarin de rechter instemt met gijzeling. In 2014 werden de rechters in totaal 130.000 zaken voorgelegd. PvdA-kamerlid Jeroen Recourt kent tientallen gevallen van wanbetalers waar sprake is van onterechte opsluiting:

De rechters zijn kritisch, maar het mag nog kritischer.”

In de dossiers zitten vaak verklaringen van deurwaarders waarin staat dat ze te weinig geld hebben gevonden en dat de wanbetaler de boete dus niet kan betalen. Maar de rechters laten deze verklaringen niet meewegen, aldus de Amsterdamse advocaat Vincent Besters. Ook advocaat Michaël Dol uit Leeuwarden zegt dat de meeste rechters zich helemaal niet afvragen of de wanbetaler überhaupt wel kan betalen.

Ombudsman Volgens PvdA’er Recourt zullen rechters in hun eigen onderzoek hun fouten nooit toegeven. De Nationale ombudsman start nu een onderzoek. Die wil dat eerder tijdens de procedure duidelijk wordt of er sprake is van niet willen of niet kunnen betalen.

Gijzeling leidt niet tot de gewenste betaling, het ontwricht het dagelijkse bestaan van de wanbetaler en de maatschappelijke kosten zijn hoog.

Het is niet zo dat men met een verblijf in de gevangenis de boete ‘afkoopt’, die blijft gewoon staan. En afbetalen in termijnen lijkt ook geen optie. Volgens SP-Kamerlid Nine Kooiman krijgen wanbetalers onvoldoende kansen om boetes op die manier te voldoen.

Betalingsregeling Betalingsregelingen voor verkeersboetes bestaan alleen in uitzonderlijke gevallen. De eerste boete wordt dan vaak niet betaald waardoor het bedrag snel oploopt door aanmaningen. Zo werd Joël Wijnhoff van zijn bed gelicht toen hij een boete van 330 euro niet had betaald, die door het negeren van aanmaningen inmiddels was opgelopen tot 8235 euro. Volgens zijn advocaat had hij helemaal niet vast mogen zitten, omdat hij geen geld heeft om de boete te betalen.

De Kamerleden hebben staatssecretaris van Veiligheid en Justitie Teeven meermaals om opheldering gevraagd. Teeven zegt dit jaar nog met een wetswijziging te komen die het mogelijk maakt bedragen vanaf 225 euro te betalen in termijnen. Maar volgens Kooiman blijft het probleem dan bestaan:

Mensen met een bijstandsuitkering van 960 euro kunnen zo’n bedrag niet betalen.

Cc-foto: Thijs van Exel