Minder dan 0,1 procent van Syriërs in Turkije mag werkvergunning aanvragen

Minder dan 0,1 procent van Syriërs in Turkije heeft momenteel een werkvergunning weten te bemachtigen. Daarmee wordt het toch al omstreden besluit van de Europese Unie om Syrische asielzoekers naar Turkije te deporteren nog eens extra ondermijnd. De EU prijst de twee maanden geleden ingestelde Turkse arbeidswetgeving en noemt het een van de redenen de asielzoekers met een gerust hart uit te kunnen zetten.

Turkse werkgevers hebben van de 2,7 miljoen Syriërs in het land er ongeveer tweeduizend toestemming gegeven daadwerkelijk een vergunning aan te vragen, zo blijkt uit cijfers afkomstig van de overheid. Dat komt neer op 0,074 procent. Het gaat daarbij uitsluitend om het aantal aanvragen, over het aantal daadwerkelijk toegekende vergunningen zijn vooralsnog geen cijfers bekend.

Hoewel de komende maanden een toename in het aantal aanvragen wordt verwacht, laten de cijfers zien dat de nieuwe wet geen enkele garantie biedt voor toegang tot de Turkse arbeidsmarkt. Veel Syriërs werken momenteel zwart tegen een zeer laag loon, maar het aanvragen van een werkvergunning blijkt in de praktijk uitsluitend voorbehouden aan Syriërs met een goedwillende werkgever. Veel werkgevers lijken dat echter niet van plan te zijn aangezien ze dan wettelijk verplicht zijn het minimumloon uit te betalen. Ook zijn veel werkgevers niet of nauwelijks op de hoogte van de nieuwe wet.

Bijkomend probleem is dat de wet niet geldt voor bedrijven waar meer dan 10 procent van de werknemers uit Syrië komt. Ook komen Syriërs pas in aanmerking voor het aanvragen van een vergunning wanneer zijn ten minste zes maanden in het bezit zijn van een Turks identiteitsbewijs. Uit de praktijk blijkt dat deze identiteitsbewijzen maar mondjesmaat worden uitgegeven door de Turkse overheid.

Nieuwe complicaties De cijfers zorgen voor nieuwe complicaties in de deal tussen Turkije en de EU. De EU beweert dat Turkije een veilige plek is voor de Syriërs – iets dat al wordt betwist – en dat internationaal overeengekomen verplichtingen jegens vluchtelingen worden nageleefd. Een van die verplichtingen is de toegang tot werk.

Een van de grootste problemen waar Syriërs tegenaan lopen, is dat ze volgens de nieuwe wet éérst werk moeten vinden, voor ze de vergunning kunnen aanvragen. Het gros van de werkgevers maakt hier misbruik van omdat zij nu juist Syriërs in dienst nemen omdat ze hen minder hoeven te betalen. Dat zegt Hussam Orfahli, directeur van een in Istanbul gevestigd bedrijf dat Syriërs helpt bij het aanvragen van Turkse documenten tegen The Guardian.

‘Als de werkgever wil dat je een vergunning krijgt, dan krijg je die. Zo niet, dan niet,’ aldus Orfahli. Hij heeft inmiddels zo’n zestig aanvragen ingediend, maar heeft er nog geen een goedgekeurd zien worden. ‘Het minimumloon is 1.300 Turkse lira (396 euro) en dus weigeren de meeste werkgevers contracten te geven zodat ze minder hoeven te betalen en ook geen zorgverzekering hoeven te bekostigen.’

Zakariah Abdullah, een 37-jarige man uit Aleppo, kan zich niet voorstellen dat zijn werkgever hem een vergunning laat aanvragen. Hij heeft werk gevonden als maker van goedkope kleding en moet met tegenzin ook zijn 12-jarige zoon laten werken omdat het gezin anders niet kan rondkomen. ‘Het is onmogelijk,’ zegt Abdullah. ‘Met een werkvergunning moeten ze ons behandelen als Turkse werknemers en dat zullen ze nooit doen. Nu krijg ik 1.200 lira, terwijl een Turk voor hetzelfde werk 2.200 krijgt. Met een vergunning moeten ze mij hetzelfde betalen.’

Obstakels Turkse ambtenaren op de ministeries van Werkgelegenheid en Binnenlandse Zaken willen niet reageren op de cijfers. Organisaties die zich met uitvoering van de wet bezighouden prijzen de overheid echter voor het zetten van een stap in de goede richting. Het Turkse hoofd van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO) zegt dat de wet die weliswaar geen recht op werk garandeert, toch een teken van vooruitgang is. ‘Al met al is het een geweldige kans en een grote stap van de regering,’ aldus Numan Özcan. ‘Het biedt niet iedereen een werkvergunning en in sommige sectoren is het beter dan in andere, maar eerder hadden deze mensen helemaal geen mogelijkheid om legaal te werken. Die hebben ze nu wel.’

Dat vindt ook Veysen Aycan, hoofd van IMPR Humanitarian, een Turkse organisatie die met vluchtelingen werkt. Volgens Aycan valt de overheid niets te verwijten. ‘Het lage aantal is niet het grootste probleem. Het ministerie moedigt Syriërs aan gebruik te maken van hun recht. Zij zijn niet verantwoordelijk voor de obstakels.’

Dat die obstakels fors zijn, merkt ook de 48-jarige Mohamed Deeb Aqra. Hij staat hele dagen in een fabriek waar hij schoenen maakt. ‘De wet verandert helemaal niets. Als ik om een contract vraag word ik ontslagen. Er zijn zoveel Syriërs op zoek naar een baan, dus ik word heel makkelijk vervangen. Elke dag kloppen er weer nieuwe mensen aan de deur op zoek naar werk.’ Het gebrek aan toegang tot de arbeidsmarkt zal er volgens Aqra voor zorgen dat Syriërs de weg naar Europa zullen blijven zoeken.

Bron: The Guardian Foto: ANP