Wat de grootscheepse 'schoonmaak' van Erdogan inhoudt

Vier dagen na de mislukte coup in Turkije wordt beetje bij beetje duidelijk wat de gevolgen ervan zijn. De Turkse president Erdogan heeft inmiddels talloze maatregelen doorgevoerd. Daags na de mislukte coup werden bijvoorbeeld al zo’n 3000 rechters ontslagen. Formeel zijn 99 generaals in staat van beschuldiging gesteld wegens vermeende betrokkenheid bij de mislukte staatsgreep. Tegen veertien anderen is officieel nog geen tenlastelegging geformuleerd, wel blijven ze voorlopig in hechtenis. Woensdag komt daar het verbod voor alle Turkse universitair docenten bij om het land uit te reizen. Het verbod geldt tot nadere orde.

De Turkse staatszender meldt dat het verbod bedoeld is om te voorkomen dat leraren massaal naar het buitenland afreizen en niet meer terugkomen. Ook zijn vier rectoren uit hun functie ontheven. Saillant is dat de Onderwijsbond als reactie op de coup het ontslag heeft geëist van 1.577 hoogleraren. Werkvergunningen van 21 duizend leerkrachten in het privéonderwijs zijn dinsdag door het Turkse ministerie van Onderwijs al ingetrokken. Toegang tot 20 nieuwswebsites is geblokkeerd, ook zijn 25 mediavergunningen ingetrokken. 34 journalisten hebben hun perspas moeten inleveren, zeker 1 journalist is gearresteerd omdat ze heeft bericht over de coup. Dat schrijft Amnesty International.

De BBC meldt dat inmiddels in totaal al meer dan 50 duizend militairen, overheidsambtenaren, politiefunctionarissen en rechters zijn ontslagen. Iedereen die mogelijk banden heeft met de Gülen-beweging wordt door de regering aangepakt, omdat Erdogan vermoedt dat de moslimgeestelijke Fethullah Gülen achter de coup zit. Waar dat vermoeden op gestoeld is, is compleet onduidelijk. Fethullah Gülen reageerde eerder al niet achter de mislukte coup te zitten.

232 mensen kwamen bij de mislukte staatsgreep om het leven.

WikiLeaks Klokkenluiderwebsite WikiLeaks heeft dinsdagavond zo’n driehonderdduizend gelekte e-mails van de AK-partij gepubliceerd. Het materiaal zou een week voor de mislukte staatsgreep in handen zijn gekomen van WikiLeaks. Vanwege de ‘zuiveringen’ van de Turkse regering, heeft WikiLeaks besloten de e-mails vroegtijdig te publiceren, voor het zelf de kans heeft gehad ze in te zien. Het gaat om interne e-mails die tussen 2010 en 6 juli dit jaar zijn verstuurd. De website wordt in Turkije inmiddels geblokkeerd.

Taksimplein Vroeger hing aan de zijkant van dit gebouw op het Taksimplein een grote foto van Atatürk, tegenwoordig hangen er foto’s van president Erdogan. Maar ook de volgende tekst:

Turkije wil dat de Verenigde Staten Fethullah Gülen, die in Pennsylvania in ballingschap woont, uitlevert. Obama en Erdogan hebben een telefoongesprek gevoerd  over de status van Gülen. Ook hebben de Turken de Amerikanen informatie, naar eigen zeggen vier dossiers, gestuurd maar nog geen officieel uitleveringsverzoek. Gülen heeft de Verenigde Staten opgeroepen niet in te gaan op een eventueel verzoek van Turkije. In een zeldzaam interview benadrukte hij niet achter de coup te zitten.

Europa en Turkije drijven uit elkaar Op Turkije is veel kritiek. Terwijl politici in het land zeggen het ‘virus’ van de overheid te willen opruimen, waarschuwen Europese en Amerikaanse politici hen. Zo zegt Eurocommissaris Federica Mogherini (Buitenlandse Betrekkingen) dat herinvoering van de doodstraf het einde van de kans op EU-lidmaatschap zou betekenen. Turkije zou zich moeten gedragen zoals een EU-kandidaat betaamt. In Turkije begrijpen ze helemaal niets van die kritische houding van Europa. Zo zegt Emre Gonen, hoogleraar internationale betrekkingen van de Universtiteit Bilgi in NRC het onbegrijpelijk te vinden:

Gülen Erdogan en Gülen waren tot 2013 hechte bondgenoten. Beiden hadden een vroom een islamitisch Turkije als ideaal. In 2013 startte echter een groot corruptieonderzoek naar ministers die werkzaam zijn voor de AK-partij. Het werd het grootste corruptieschandaal uit de Turkse geschiedenis. Erdogan probeerde het schandaal in de doofpot te stoppen en ontkent het. Hij beweert dat de Gülenbeweging achter de ‘complotten van Turkije’ zou zitten. De AK-partij zou erin zijn geluisd.

De Gülenbeweging heeft een grote aanhang in Turkije. In 2014 was de angst bij de AK-partij groot dat Gülen zijn invloed zou gebruiken en de macht zou overnemen. Hierop werden tientallen hooggeplaatste politiefunctionarissen en journalisten opgepakt. De Gülenbeweging werd officieel als terroristische organisatie geregistreerd en iedereen die ook maar iets te maken heeft met Gülen kan op represailles rekenen. Zo werd bijvoorbeeld de krant Zaman gesloten.

NOS zet de eerste WikiLeaks-bevindingen op een rij:

In de mails wordt columniste Ebru Umar ook genoemd. Aan de AK-partij wordt gemeld dat ze in het nieuws is geweest. Ook zitten er vertalingen bij van haar columns. In april werd Umar in Turkije in haar woning opgepakt omdat de Erdogan zou hebben beledigd op Twitter. Een andere Nederlandse journalist die voorbij komt in de correspondentie is Lucas Waagmeester. Aan de voorzitter van het Turkse parlement wordt gemeld dat Waagmeester de voormalige premier, Davutoglu, heeft geïnterviewd en dat deze “op alle vragen een openhartig antwoord” gaf.”