'De premier van wit Nederland'

Premier Rutte is niet de premier van alle Nederlanders. Dat is de reactie op zijn uitspraak vrijdag naar aanleiding van de aanbevelingen van de VN over Zwarte Piet. De premier haalt zich de woede op de hals van anti-Pieten. Niet zozeer omdat hij Zwarte Piet niet wil veranderen, maar vanwege zijn laconieke houding in het debat en de wijze waarop hij gevoelens van discriminatie en racisme bagatelliseert.

Vrijdag werd het rapport van het antiracisme-comité CERD van de VN gepubliceerd. Daarin dringen de Verenigde Naties aan op verandering van Zwarte Piet, vanwege het racistische karakter van de figuur. Maar, zo riep de premier al snel, het is een volksfeest en daar heeft hij als premier helemaal niets over te zeggen. Het is geen staatsaangelegenheid.

Maar daar bleef het niet bij; de premier onderstreepte en bagatelliseerde de gevoelens van racisme en discriminatie die sommigen ervaren door de figuur, door te stellen dat hij het ‘niet zo belangrijk vindt’ hoe ‘het ventje eruit ziet’. Dan mag de VN nog zo hameren op het discriminatoire aspect van Zwarte Piet, Rutte ziet het niet zo. De premier zegt ‘ik kan niet’, daar waar hij eigenlijk ‘ik wil niet’ bedoelt. Het is een antwoord dat we van hem kennen en dus ook hadden kunnen verwachten. Eerder zei de premier al dat allochtonen die gediscrimineerd worden op de arbeidsmarkt in Nederland zich maar moeten ‘invechten’. Ook toen beweerde hij dat hij daar – ondanks zijn functie als minister-president, aanstuurder van kabinet en land – helemaal niets aan kan doen. 

In het Algemeen Dagblad reageert Jerry Afriyie van Nederland Wordt Beter op de reactie van Rutte:

Zo’n comité zegt dit niet zomaar, maar omdat Piet als racistisch wordt ervaren door sommige Nederlanders, als kwetsend. En eigenlijk zegt Rutte nu: ik heb daar geen boodschap aan. Nu blijkt de premier dus niet de premier van zwarte Nederlanders. Ik vind dat een heel kille boodschap.

Barryl Biekman, voorzitter van Landelijk Platform Slavernijverleden benadrukt dat de premier lijnrecht ingaat tegen de aanbevelingen van het VN-comité. Het comité heeft bepaald dat de overheid actief zijn best moet doen om die karaktertrekken van Zwarte Piet die mensen als racistisch of als verwijzing naar het slavernijverleden kunnen zien te wissen. “Er staat niet dat het volk het moet doen, of u, of ik. Er staat dat de óverheid het moet doen”, aldus Biekman.

Hoogleraar mensenrechten Tom Zwart in de krant:

Als je het opvat als: de samenleving kan die Pietendiscussie beter oplossen dan de overheid, dan deugt het nog wel. Maar als je het opvat als: we hebben er niks mee te maken, dan niet. De VN vraagt de overheid op te staan voor mensen die zich racistisch bejegend voelen.

De uitspraak van Rutte is wat dat betreft perfect in lijn met de conclusie die het VN-comité vrijdag trok in het rapport. Volgens het comité wordt het bestaan van racisme namelijke gebagatelliseerd. Rutte is met zijn reactie dus hét toonbeeld van Nederland.

Volkskrant-journalisten Nadia Ezzeroili en Susanne Geuze sommen in de krant op hoe racisme anno 2015 zichtbaar is in Nederland. Van de Zwarte Pietenkwestie, tot discriminatie op de arbeidsmarkt en etnisch profileren door de politie. Projectleider van Onderhuids, een bewustwordingsprogramma voor alledaags racisme in Nederland stipt aan wat het probleem is:

Het punt is dat veel mensen in Nederland denken niet racistisch te zijn en dat ook niet willen zijn, maar intussen toch onbewust bepaalde vooroordelen en voorkeuren hebben. Al ben je nog zo vredelievend en tolerant, dan nog kunnen discriminerende denkbeelden in de maatschappij bijvoorbeeld via de media, films en series je hoofd in sijpelen.

Rassendiscriminatie is verkeerd, dat weet en vindt iedereen. Maar dat betekent niet automatisch dat het niet bestaat.

Update 12.30 Dat het onbegrip – of is het onwil? – wat betreft racisme en discriminatie binnen VVD-gelederen tiert, bewijst ook Frans Weisglas, oud-voorzitter van de Tweede Kamer. Op Twitter bagatelliseert ook hij de VN-uitspraak wat betreft Zwarte Piet, maar onderstreept met zijn uitlating nu precies de eind conclusie van het comité, dat Nederland discriminatie en racisme niet serieus neemt. Weisglas schrijft:

Het is overigens niet de eerste keer dat Weisglas zijn onwil toont om te begrijpen waar het om draait. Na de VN-conclusie twitterde hij:

De Verenigde Naties die ons vertellen dat #Zwartepiet anders moet; laten ze de grote problemen in de wereld helpen oplossen. Dit is ridicuul

Het besluit van Nickelodeon om voortaan ongeschminkte pieten te gebruiken pareerde hij ook met een ‘wat een flauwekul’.

Lees ook op Joop: VN-comité wast Nederland de oren