Arjen Lubach kreeg van Jiggy Djé een les die we allemaal kunnen gebruiken

De Zomergasten-uitzending van Abou Jahjah heeft vooraf, tijdens en achteraf veel stof doen opwaaien. Een van de incidenten was een discussie tussen hiphop-artiest Jiggy Djé, wiens echte naam Vincent is, en presentator Arjen Lubach. Die laatste stuurde een reeks tweets eruit over islamofobie en kreeg een waterdicht respons van Jiggy Djé die we allemaal ter harte kunnen nemen.

Lubach zijn tweets gingen over de semantische discussie rondom islamofobie en moslimhaat. Hij sprak zich uit tegen de uitspraken van Abou Jahjah, zonder enige nuance of context mee te nemen. Hoewel velen hem bijstonden,  probeerden anderen hem op zijn polariserende toon te wijzen maar geen geen enkele dat zo scherp als Jiggy Djé. Lees hieronder de conversatie tussen de twee. Het is een longread maar zeker de moeite waard.

Na deze korte reacties, schreef Lubach een lang bericht naar de rapper:

Nogmaals dank voor je berichten. Uiteraard ben ik er niet op uit om te beledigen. Wel vind ik het belangrijk om een onderscheid te blijven maken tussen afkomst (zoals jij het noemt: de kleur) en een aantal zelfgekozen ideeën (religie). Daarom schreef ik gisteren al ‘Islam is geen ras’ en vandaag de tweet over ‘keuzes’. Dit is in mijn ogen een belangrijk onderscheid, omdat (nog even los van wat ‘ras’ precies is en of het wel bestaat – laten we ‘afkomst’ zeggen?) het aangeeft waar je volgens mij wel of niet over kunt discussiëren. Ik zou nooit van mijn leven een gesprek willen voeren over ‘de kwalijke kanten van het Aziatisch uiterlijk’, dat is onnozel, discriminerend en verwerpelijk, maar ik zou me wel prima kunnen vinden in een gesprek over ‘de kwalijke kanten van de Islam’ (of het christendom of jodendom, for that matter.)

Dat vind ik interessant en belangrijke materie, in een wereld waarin 15% tot 20% van alle moslims wereldwijd zegt te zijn voor een Sharia, waardoor homo’s, afvalligen en vreemdgaande vrouwen mogen worden vermoord en nóg meer mensen iets lijken te geloven zonder de noodzaak van bewijs te zien.

Ik snap uiteraard dat de meeste moslims zo helemaal niet denken. Sterker nog: ik ben blij met elke moslim die zo NIET denkt, maar het gegeven is op een zijn minst een goed debat waard. En omdat het dus niet iets is waar je zelf niks aan kunt doen (zoals kleur of geaardheid), móet het mogelijk zijn om kritiek te kunnen blijven leveren. Net zoals jij kritiek mag leveren op mijn standpunten. Het kan niet zo zijn dat we één serie van ideeën vrijwaren van discussie, alleen omdat de volgers ervan anders beledigd zouden kunnen zijn.

Het is erg belangrijk om in een vrije samenleving overal kritiek op te kunnen leveren, om een soort heiligheid-monopolie te voorkomen. En dan nu waaróm ik vandaag de tweets schreef: door te beweren dat deze noodzakelijke islamkritiek (en het nogal willekeurig gebruikte ‘islamofobie’, in mijn ogen een rare subjectieve multi-interpretabele term – soms is het echte angst, soms is het ineens haat, soms is het kritiek, soms is het niks) gelijk is aan racisme, maak je een hele groep mensen met een goede bedoelingen racist, omdat ze toevallig iets vinden van religie en daar graag vreedzaam over willen kunnen praten. En dat merkwaardige argument wilde ik graag ontkrachten.

Begrijp me goed: ik wil niemands individuele spirituele beleving afpakken. Sterker nog: ik vind het belangrijk dat iedereen een vrije keuze heeft in wat zij of hij geloven. Ik vind alleen niet dat dat voor geloven per definitie betekent dat je dus gevrijwaard bent van commentaar, van satire, van wat in jouw ogen wellicht beledigingen zijn. Dat ik geloof in een god gelijk stel aan een geloof in kabouters is een algemeen statement, dat zeg ik niet om jou in je ziel te kwetsen. En ook niet als grapje zonder grond. Voor mij zijn die beide zaken (een god, een kabouter) ECHT éven absurd. (Sorry als ik je nu weer beledig, ik kan ook niet helpen dat ik dat zo zie.) Tot slot: ik denk dat we toe moeten naar een situatie waarin er intellectueel debat plaats kan vinden over alles wat mensen maar als geloof aannemen, een situatie waarin er gewoon grappen moeten kunnen worden gemaakt en waaraan iedereen deel kan nemen die iets zinnigs op te merken heeft.

Op die manier voorkom je trouwens ook de ongewenste polarisatiedei nu aan de hand is. Omdat het liberale midden zich stilhoudt uit een soort politieke correctheid en de meesten uit angst echte schreeuwers op rechts. Dat ík vind dat we over alle geloof moeten kunnen blijven praten, maakt mij niet een Wilders-aanhanger.

Ik vind helemaal niet dat ‘minder Marokkanen’ een oplossing is. Ik vind ook niet dat we de grenzen dicht moeten gooien. Ik ben vóór goed geregelde en veilige opvang van oorlogsvluchtelingen. Maar ik ben ook vóór een vreedzame revolutie binnen alle religies die niet in één lijn liggen met een vrije wereld.

Spreek je snel weer, dan het liefst over hiphop, als je ’t oké vindt. Groet! P.S. Uiteraard snap ik dat er veel problemen zijn ten aanzien van een groep Nederlanders van buitenlandse afkomst, die op basis van hun uiterlijk wordt gediscrimineerd (en als bijkomstigheid te maken krijgt met moslimhaat.)

Dit alles vind ik even kwalijk als de meeste weldenkende mensen in ons land. De constatering van dit probleem verandert alleen niks aan mijn punt: religie is niet hetzelfde als afkomst, de islam is geen “ras”.

Ik ben dit probleem dan ook niet aan het bagatelliseren, het is simpelweg niet het punt dat ik nu aan het maken ben.

Jiggy Djé reageerde als volgt:

Hey Arjen!

Thanks voor je brief! Heel tof. Ik kan het erg waarderen dat je de moeite neemt goed uiteen te zetten wat je bedoelt. Het brengt me meteen bij één van de laatste punten die je maakt of eigenlijk ‘wensen’ die je noemt. Oh, voor ik daar aan begin, iemand verwittigde mij laatst een vooral semantische discussie te voeren dus dat ga ik nu proberen te mijden. Ook ga ik proberen niet te vervallen in metaforen en analogieën zodat het allemaal helder blijft. 

Jouw wens dus. Je zou willen dat er intellectueel debat kon plaats vinden over dit soort onderwerpen. Hier vind ik een aantal dingen van. Ik ben het er niet alleen mee eens, ik denk zelfs dat het vrij vaak en veel gebeurt. Nu heb ik zelf best veel domme vrienden dus ik maak het zelden mee (grapje) maar ik neem aan dat er achter gesloten deuren vast goede gesprekken met steekhoudende argumenten over dit soort (brede) onderwerpen worden gevoerd. Daarmee bereiken we wel meteen een belangrijk euvel: je kunt niet met íedereen die discussie voeren die je graag wil voeren, daar moet je realistisch over zijn. Als je dat niet bent voer je die discussie niet met de intentie een goed resultaat te boeken. Je voert ‘m dan om andere redenen (machtsvertoon, provocatie, verveling etc). Een topsporter die een potje doet met een amateur doet dat voor de lol, niet omdat hij een serieuze sportieve prestatie wil leveren om zichzelf of de sport als geheel naar een nieuw niveau te tillen. Ik ga er vanuit dat jij slimmer bent dan ik, maar ik kan denk ik wel mee in een gemiddelde discussie met jou (zo lang het niet over iets specifieks gaat want ik weet – als generalist – heel weinig over heel veel). Dit is wat het internet zegt over het woord ‘intellectueel’: ‘Een intellectueel is een persoon met een grote algemene ontwikkeling, een goed ontwikkeld oordeelsvermogen, die betrokken is bij het wetenschappelijk, maatschappelijk en cultureel debat. Intellectuelen worden vaak beschouwd als de hoeders en voortbrengers van de cultuur.’ Door te zeggen dat je het debat op intellectueel niveau wil voeren sluit je nogal wat mensen buiten, die waarschijnlijk van essentieel belang zijn voor het resultaat van deze discussie (no offence naar domme mensen natuurlijk, jullie zijn vaak heel knap qua uiterlijk). 

Dát brengt me bij de reden dat ik jou überhaupt tweette. Ik heb veel waardering voor jou als mens en entertainer. Ik denk dat je van grote waarde bent als hoeder en voortbrenger van de collectieve cultuur in dit land. En omdat ik je zo zie vind ik tevens dat jij de verantwoordelijkheid hebt zorgvuldig om te springen met de verantwoordelijkheden die gepaard gaan met die rol. Let op: dit heeft niets te maken met wat jij moet, maar alles met wat jij wil. Intentie. Daarom vroeg ik je wat jouw doel is. Natuurlijk mag je kritiek leveren, maar als je het doet om een vooringenomen stelling kracht bij te zetten dan ben je aan het verbreken en niet aan het verbinden. Natuurlijk mag je satire leveren, maar als je het doet om louter jouw recht om te beledigen uit te oefenen dan ben je aan het provoceren en niet aan het prikkelen. 

Helaas, we leven in relatief roerige tijden. Alles dat gezegd wordt kan makkelijk verkeerd worden uitgelegd. Sociale media is gecreëerd om communicatie makkelijker te maken maar het tegenovergestelde lijkt te gebeuren (zie ‘Toren van Babel’). Dit weet iedereen die af en toe iets spannends te zeggen heeft. Dus als je de gebeten hond uithangt op het moment dat je felle reacties krijgt op spannende uitspraken die je doet, dan ben je niet erkentelijk voor de toestand waar dit land in verkeert. Dat ben je wel als je probeert te leren van deze reacties en hen die er op reageren probeert te begrijpen. Zij die beseffen dat ze de verantwoordelijk kúnnen nemen om een shift in het paradigma teweeg te brengen moeten dat ook doen, dat vind ik. En natuurlijk mag je alles wat ik zojuist schreef totale onzin vinden en naast je neerleggen (want ‘vrijheid’), dat is prima, dan ben je alleen (en slechts) niet de hoeder die ik denk en hoop dat je bent. 

Dat laatste is naar mijn idee bijvoorbeeld met Hans Teeuwen gebeurd (nog steeds mijn favoriete grappenmaker doe). Eens een – in mijn ogen – werkelijk vrije denker en spreker, tot angst de overhand nam en hij gehoor begon te geven aan die angst. Nu zie ik een man die zijn intellect aanwendt om uitspraken te doen die door mensen uit alle windstreken verkeerd begrepen en toegepast worden, niet omdat ik denk dat hij die verdeeldheid wil zien, maar omdat ik denk dat hij bang is dat het niet anders kan. Mijn grootste angst is dat andere ‘slimme’ mensen (voor zo ver ik daar over kan oordelen natuurlijk) die belangrijk zijn voor de toekomst van dit land (en daarom de wereld) ook toe gaan geven aan die angsten. En omdat ik mijn angst erken probeer ik daar zo goed mogelijk mee om te springen; door die mensen aan te spreken op een respectvolle en (zo goed ik kan) liefdevolle wijze (mocht iemand daar zin in hebben; als je ver terug gaat in mijn twitter timeline zie je dat ik het ooit heel anders deed). Ik geloof vooral dat alles energie is, en dat al mijn acties verstrekkende gevolgen hebben. Noem dat karma, noem dat het universum, noem dat God, noem het onzin, ik geloof er in. 

Je kent mij een beetje geloof ik en dus weet je dat ik goed kan lachen om humor. Ook om beledigende humor. Maar beledigen is tricky. Of iets beledigend is bepaalt de belediger niet, dat bepaalt de beledigde. Of iemand de moeite neemt om iets beledigends te zeggen bepaalt de beledigde niet, dat bepaalt de belediger. Mij is altijd geleerd dat het niet netjes is. En ondanks dat ik het een lange tijd gedaan heb (voor mij eigen genoegdoening, tegen mensen die daar niet op zaten te wachten), heb ik het enige tijd geleden afgezworen (tenzij ik ben in ‘vertrouwde’ kringen, waar ik weet dat ze me kennen en ik het ‘kan maken’ bij wijze van grap). Toen ik vanmiddag zei dat jij beledigde zei ik dat niet omdat ík er niet mee om kan gaan, ik zei het omdat ik er van uit ging dat het niet jouw intentie was.

Mijn moeder is Hollandse (wit). Mijn vader is Moluks (bruin). Mijn zus en ik zijn beide (maar lichter bruin dan onze vader, minder wit dan onze moeder). Onze paspoorten zeggen ‘Nationaliteit: Nederlands’. Moluks kun je trouwens niet zijn op een paspoort. Mijn opa vocht voor Nederland in Indonesië. Mijn vader denkt er het zijne van. Mijn neefje – het zoontje van mijn zus – is ook bruin, maar procentueel minder Moluks en meer Nederlands dan mijn zus en ik (en nog lichter bruin dan wij en dichterbij mijn moeder qua witheid). Een deel van mijn familie is Moslim. Een deel van mijn familie is Christen. Een deel is Atheïst. Mijn vriendengroep kent nóg meer verscheidenheid: Nederlanders van alle windstreken denkbaar, pacifisten, schijnheiligen, hippies, veganisten, feministen etc etc. Ik weet niet zo goed wat het mij maakt. Ik weet wel dat als iemand anders mij niet zo ziet als dat ik graag zou willen, ik het die gene vergeef omdat hij of zij waarschijnlijk niet beter weet (en dat kan net zo goed aan mij liggen). Het belangrijkste is dat ik mezelf dagelijks conditioneer (of train) niet bang te zijn. Niet bang dat andere mensen mij iets aan willen doen, niet bang dat andere mensen mij niet snappen en niet bang dat mensen mij zien als iets anders dan ik zou willen. Ik ken mijn intenties omdat ik mijzelf dagelijks test op die intenties. En ja, ik maak mij weleens zorgen. Ja, ik voel mij weleens bedreigd. En als ik merk dat mijn natuur reageert op een manier die niet strookt met mijn intenties dan probeer ik het net zo lang anders totdat die specifieke methode mijn (nieuwe) intuïtieve reactie is. ‘Be like water’ zei één van mijn idolen. Dat probeer ik te zijn. “Empty your mind, be formless, shapeless like water. If you put water in the teacup it becomes the teacup. Now water can flow, or creep, or drip, or crash. Be water my friend.” 

Ik spreek je graag snel over hiphop!

Liefde

p.s. Zoals je wellicht merkt heb ik het niet inhoudelijk gehad over de Islam, over kleuren of over andere hete hangijzers. Ik vind daar wel dingen van dus daar kunnen we ook nog weleens over hebben. 

p.p.s. Ik hoop dat je weet dat ik je hoog heb zitten, al sinds Eminem dat ene liedje van jou coverde. 

De presentator tweette uiteindelijk dat hij een tijdje ging stoppen met Twitter. Het is niet duidelijk of dat door de interactie met Jiggy Djé komt maar hij gaf aan in ieder geval het er even een tijdje van te nemen.

De boodschap van de hiphop-artiest zou niet alleen moeten gelden voor Lubach maar zou ons allen aan moeten zetten tot nadenken over hoe we elkaar behandelen.