Amnesty klaagt racisme politiekorps Amsterdam aan

Bij het uitparkeren van hun auto worden twee mannen staande gehouden. De controle vindt plaats, ondanks dat daar schijnbaar geen directe aanleiding toe is. Ook worden tijdens de controle geen strafbare feiten geconstateerd. De inzittenden zijn twee mannen met een donkere huidskleur, de auto is een Mercedes. Volgens Amnesty International is de aanleiding het zoveelste geval van etnisch profileren.

‘Een donkere man in een Mercedes valt vanuit de politielogica kennelijk op als “verdacht”,’ schrijft Gerbrig Klos , senior medewerker Mensenrechtenprojecten bij Amnesty Nederland. ‘De politiecontrole van “de donkere man in een dure auto” is een archetype van etnisch profileren.’

Uit eerder onderzoek van Amnesty  bleek al dat etnische minderheden vaker dan witte Nederlandse ‘zomaar’ worden gecontroleerd.

De inzittenden van de auto zijn drs. Yesu Kitenge en Y.K.M. Kitenge is voorzitter van de Stichting Lisanga, steunpunt voor Congolezen in Nederland. Daarnaast is hij ambtenaar bij de gemeente Amsterdam en radiomaker. Het is voor hem niet de eerste keer dat hij zomaar door de politie wordt gecontroleerd. Voor de andere inzittende blijkt de controle nog vervelender: M., ook radiomaker, is namelijk Congo ontvlucht en probeert sinds 2011 tevergeefs asiel te krijgen in Nederland. Eerder heeft hij al zes maanden in vreemdelingendetentie gezeten, maar werd vrijgelaten omdat de IND niet in staat bleek hem uit te zetten.

Op de website van Amnesty doet M. zelf verslag van zijn aanhouding, nadat de politieagent hem om zijn legitimatie heeft gevraagd:

‘Ik geef hem nerveus mijn BBB-pasje en vertel hem dat ik in een asielprocedure zit en slaap in de nachtopvang van de gemeente, waar hij misschien wel van gehoord heeft. Dat heeft hij niet. Hij constateert slechts dat wat ik hem laat zien geen officieel legitimatiebewijs is.’

M. wordt aangehouden, gefouilleerd en meegenomen naar het bureau. Hij mag zijn advocaat niet bellen en krijgt te horen dat hij dat de volgende dag mag doen, als hij naar de vreemdelingenpolitie zal worden overgebracht. Wanneer hij daar de volgende dag inderdaad wordt afgeleverd, mag hij echter nog steeds geen contact opnemen met zijn advocaat. Wel wordt hij ondervraagd en moet hij zijn vingerafdrukken afstaan. Daarna wordt hij vrijgelaten met een brief waarin staat wanneer hij zich weer moet melden. Er hangt M. opnieuw vreemdelingendetentie boven het hoofd.

Op grond van de Vreemdelingenwet kan de politie mensen controleren op het vermoeden van illegaal verblijf wanneer er sprake is van een geobjectiveerd ‘redelijk vermoeden van illegaal verblijf’. De Vreemdelingenwet bevat hiermee enige waarborg tegen discriminatie. De politie kan op grond van deze wet een donkere man in een dure auto niet ‘zomaar’ controleren. Maar ongedocumenteerde vreemdelingen worden ook op grond van andere bevoegdheden gecontroleerd, schrijft Amnesty. En die politiebevoegdheden bevatten minder waarborgen tegen etnisch profileren.

Volgens Amnesty heeft de politie de twee mannen die avond niet verteld wat de aanleiding was voor de controle van hun papieren en de doorzoeking van de auto. ‘Het handelen van de politie wijst op een onderbuikcontrole, die mogelijk (mede) is ingegeven door hun donkere huidskleur.’ Uit het rapport van Amnesty over etnisch profileren blijkt dat ruime en vage regels voor dit soort controles mensen onvoldoende beschermt tegen discriminatie. Als uit de auto van Kitenge een signaal komt dat de motor gestart moet worden omdat de radio nog aanstaat en de accu dreigt leeg te lopen, wordt hem dit geweigerd door een van de agenten. Die merkt alleen op dat hij er nog nooit van heeft gehoord en vraagt: ‘Hoe doe je dat dan als je de hele nacht naar de discotheek gaat?’

Op de Facebook-pagina van Amnesty stroomt het onder het bericht inmiddels vol met reacties van mensen die de politiecontroles goedkeuren. Het bericht van Amnesty is volgens velen ‘linkse propaganda’ van een ‘hyperlinks jankclubje’. Ook krijgen Kitenge en M. de nodige racistische commentaren. Hierop heeft Amnesty de volgende reactie geplaatst:

‘Omdat sommige reacties wel erg ver gaan, willen we graag iets toelichten over de blog en over etnisch profileren.

Uit Amnesty-onderzoek blijkt dat etnische minderheden in Nederland vaker worden onderworpen aan politiecontroles dan ‘witte’ Nederlanders. Als dit gebeurt zonder dat daar een duidelijke aanleiding voor is (verdacht of strafbaar gedrag), wordt dit etnisch profileren genoemd. Het is een vorm van discriminatie en daardoor in strijd met de mensenrechten. Het draagt bij aan een negatieve beeldvorming over etnische minderheden, schaadt de legitimiteit van de Nederlandse politie en is zeer waarschijnlijk niet effectief voor de bestrijding van criminaliteit.

Voor ons rapport hebben we niet alleen gekeken naar het politie-optreden, maar ook verschillende mannen geïnterviewd. Bekijk de video om een beeld te krijgen van wat etnisch profileren met mensen doet:’